کابل برق سه فاز چیست؟

۶ مهر ۱۴۰۰آخرین بروزرسانی: ۲۲ تیر ۱۴۰۱

۰ زمان تقریبی مطالعه 6 دقیقه

فهرست مطالب

کابل برق سه فاز چیست؟

همانطور که از نامش پیداست، کابل برق سه فاز یا (۳ phase cable) به کلیه کابل برق هایی گفته می شود که قابلیت اتصال به برق سه فاز را دارند. به طور کلی اتصال برق سه فاز به هر دستگاه یا وسیله ای که از برق سه فاز پشتیبانی می کند به وسیله کابل های تک رشته، سه رشته، چهار رشته و پنج رشته انجام می شود. به وسیله سه کابل تک رشته و یک کابل تک رشته می توان سه فاز و یک نول را به صورت مستقل به مسیر مورد نظر متصل نمود.

کابل های سه رشته نیز می توانند بدون اتصال نول جریان برق سه فاز را به مدار متصل نمایند. کابل برق سه فاز چهار رشته نیز امکان اتصال سه فاز به اضافه یک نول را برای مصرف کننده فراهم می آورد. کابل برق سه فاز پنج رشته نیز به صورت ۳ فاز+نول+ارت جریان برق را به مدار متصل می نماید. در این میان کابل های دیگری وجود دارند که دارای سطح مقطع یکسانی نیستند.

به این دسته از کابل های سه فاز، کابل برق سه فاز سه و نیم رشته ای می گویند که از سه رشته سیم فاز با سطح مقطع یکسان و یک رشته سیم به عنوان نول با سطح مقطعی تقریباً معادل نصف سطح مقطع فاز ها تشکیل شده است. بنابراین به طور کلی کابل برق های سه فاز به صورت زیر می باشند:

کابل برق سه فاز تک رشته
کابل برق سه فاز سه رشته
کابل برق سه فاز چهار رشته
کابل برق سه فاز پنج رشته
کابل برق سه فاز سه و نیم رشته

ساختار کابل برق سه فاز

کابل با ساختار سه قسمتی مثل (هادی، عایق و روکش) می تواند یک کابل سه فاز محسوب شود. کلیه کابل برق هایی که از ولتاژ ۳۸۰ ولت به بالا پشتیبانی کنند قابلیت اتصال به سیستم های سه فاز را دارند. هرچه تعداد لایه ها بیشتر باشد انعطاف پذیری کابل کمتر می شود. مواد تشکیل دهنده هر یک از لایه ها امکانات متفاوت و گوناگونی را به یک کابل برق اضافه می کنند. در اینجا قصد بررسی همه ی لایه هایی که می تواند در یک کابل برق قرار بگیرد را نداریم و فقط به ذکر قسمت های اصلی می پردازیم.

هادی کابل برق سه فاز

به طور کلی کابل برق سه فاز با دو هادی مسی cu و آلومینیومی al تولید می شود که هر یک محاسن خاصی نسبت به یکدیگر دارند. کابل برق سه فاز مسی با توجه به استفاده از فلز مس به عنوان هادی عبور دهنده جریان تا حدودی از رسانایی بهتری نسبت به کابل آلومینیومی برخوردار است. البته این مقدار رسانایی در مقایسه با یک کابل آلومینیومی سه فاز هم رده بسیار ناچیز خواهد بود.

کابل برق سه فاز مسی از وزن بالاتر و قیمت گران تری هم نسبت به مدل آلومینیومی برخوردار است که در مقابل آن کابل آلومینیومی سه فاز قیمت بسیار ارزان تر و وزن کمتری نسبت به آن دارد. برخی عقیده دارند که هادی آلومینیومی پس از گذشت زمان دچار اکسیداسیون می شود و از خرید آن صرف نظر می کنند. اما خوب است بدانید که این خاصیت فقط مختص به آلومینیوم نیست و همگی فلزات از جمله مس، برنج، روی در صورتی که در معرض اکسیژن و سایر عوامل اکسید کننده قرار بگیرند همانند آلومینیوم دچار خوردگی می شوند.

مثال واضح آن برج آزادی در ایالات متحده است که جنس آن از فلز مس ساخته شده و اکنون بر اثر اکسیداسیون به رنگ سبز در آمده است. سازندگان سیم و کابل با استفاده از عایق ها و روکش های مقاوم از اکسید شدن هادی های مسی و آلومینیومی جلوگیری می کنند.

هادی کابل برق سه فاز می تواند به صورت مفتولی (کلاس ۱)، نیمه افشان (کلاس ۲) و افشان (کلاس ۵) باشد.

عایق و روکش کابل برق سه فاز

عایق پلیمری است که بر روی هادی مسی یا آلومینیومی قرار می گیرد. روکش نیز پلمیری است که در خارجی ترین سطح یک کابل برق قرار دارد خواصی مثل سختی، نرمی، دانسیته، دمای نقطه کار محیط، کم یا زیاد بودن ضریب دی الکتریک، مقاوم بودن در برابر سایش، روغن و دیگر مواد شیمیایی، مقاومت در برابر اشاعه شعله، کم دود بودن، فقدان هالوژن و… را در بر می گیرند. عایق های رایج در محصولات آماده تحویل شرکت صنعتی الکتریک خراسان افشارنژاد از نوع PVC و XLPE است.

ولتاژ کابل برق سه فاز

کابل ها با توجه به مقدار، تعداد، ضخامت و نوع عایق به کار رفته در ساختار کابل از نظر ولتاژ به چهار دسته مختلف تقسیم می شوند. این به معنای این است که عایق یک کابل تعیین کننده سطح ولتاژ آن است. ولتاژ طراحی شده برای کابل را به شکل U0/U تعریف می کنند که در آن U0 معرف ولتاژ بین هادی و زمین است و U بیانگر ولتاژ بین هادی ها می باشد. به طورکلی سه طبقه متفاوت بر اساس سطح ولتاژ تعریف می شود. این چهار دسته عبارتند از:

کابل برق فشار ضعیف
کابل برق فشار متوسط
کابل برق فشار قوی
کابل برق فوق فشار قوی

کابل برق فشار ضعیف

کابل برق های فشار ضعیف با علامت اختصاری LV مخفف (Low Voltage cable) به آن دسته از کابل برق هایی گفته می شود که سطح ولتاژ زیر یک کیلوولت دارند. کابل برق هایی که سطح ولتاژ ۳۰۰/۵۰۰، ۴۵۰/۷۵۰، ۶۰۰/۱۰۰۰ ولتی دارند از دسته کابل های فشار ضعیف محسوب می شوند. کابل های فشارضعیف معمولاً به صورت یک رشته تا پنج رشته تولید می شوند.

کابل برق فشار متوسط

کابل برق فشار متوسط یا مدیوم ولتاژ MV مخفف (Medium Voltage cable)، به کابل برق هایی گفته می شود که سطح ولتاژ آن ها مابین ۱kv تا ۳۳kv باشد. کابل های فشار متوسط به صورت تک رشته یا سه رشته به تولید می رسند.

کابل برق فشار قوی

کابل برق فشار قوی های ولتاژ (High Voltage cable) با علامت اختصاری HV است که سطح ولتاژ آن مابین ۶۳kv تا ۲۳۰kv می باشد. کابل های فشار قوی نیز همانند کابل های فشار متوسط معمولاً به صورت ۱رشته تا ۳ رشته تولید می شوند.

کابل برق فوق فشار قوی

کابل برق های فوق فشار قوی اکسترا های ولتاژ با علامت EHV یا (Extra High Voltage cable) رنج ولتاژی معادل ۴۳۰ کیلوولت به بالا دارند.

خرید کابل برق سه فاز

هنگام خرید کابل برق سه فاز باید توجه داشت که ساختار کابل مورد نظر بر اساس استاندارد فاده به چه صورت است. زیرا کابل برق ها به گونه های مختلفی تولید می شوند که از نظر ساختار با یکدیگر متفاوتند و همین تفاوت های سبب تغییر در قیمت کابل برق سه فاز نیز می گردد. کابل برق های معروف بازار بر اساس این استاندارد عبارتند از:

کابل برق سه فاز NYY
کابل برق سه فاز NYMHY
کابل برق سه فاز NYRY
کابل برق سه فاز NYBY

کابل NYY

در اصطلاح رایج بازار؛ کابل برق NYY به کلیه کابل هایی اطلاق می شود که از هادی مسی با ساختار مفتولی (کلاس ۱) یا نیمه افشان (کلاس ۲) به همراه عایق و روکش پی وی سی تشکیل شده باشد. به این دسته از کابل های کابل زمینی NYY یا کابل خشک NYY نیز گفته می شود. استفاده از این نوع کابل برق به دلیل استفاده از مس به صورت یکنواخت استاندارد تر است. الکترون ها در کابل NYY بسیار راحت تر و روان تر از کابل های افشان حرکت می کنند. یکی از دلایلی که در کشورهای اروپایی استفاده از سیم ها و کابل های مفتولی رایج تر است همین استاندارد است که ایمنی بالاتری و عبور جریان بهتری از این هادی ها انجام می پذیرد. به دلیل انجام فرایند های کمتر در هنگام تولید این دسته از کابل ها، قیمت کابل برق NYY از نمونه افشان بسیار پایین تر است.

کابل NYMHY

کابل NYMHY به کابل برق های افشان مسی با هادی کلاس ۵ گفته می شود که از انعطاف پذیری بالایی نسبت به کابل های مفتولی برخوردار هستند. این کابل ها به دلیل همین انعطاف دارای سهولت نصب بالاتری نیز هستند که مورد استقبال بسیاری از برق کاران قرار گرفته اند. قیمت کابل NYMHY معمولاً اندکی بالاتر از کابل های مفتولی است اما با این حساب مصرف کنندگان، خرید کابل NYMHY را به کابل های زمینی به دلیل انعطاف ترجیح می دهند.

کابل زره دار NYRY

کابل زره دار یا کابل آرموردار NYRY به کابل هایی با هادی مسی کلاس ۱ یا کلاس ۲ گفته می شود که از رشته های استوانه ای فولادی به جهت حفاظت از رشته سیم های کابل در برابر فشارهای مکانیکی و جویده شدن کابل توسط موجودات شب زی استفاده می کند. خرید کابل NYBY به جهت استفاده در مکان های بیرونی مثل پل ها کاربرد فراوانی دارد. قیمت کابل زره دار با توجه به نوسانات موجود در بازار نیاز به محاسبه با قیمت مس و گرانول روز می باشد.

کابل زره دار NYBY

کابل زره دار یا کابل آرموردار NYBY به کابل هایی با هادی مسی مفتولی گفته می شود که از یک نوار فولادی به جهت حفاظت از رشته سیم های کابل در برابر فشار های مکانیکی و جویده شدن کابل توسط موجودات شب زی استفاده می کند. خرید کابل NYBY به جهت استفاده در مکان های بیرونی مثل پل ها کاربرد فراوانی دارد. قیمت کابل زره دار با توجه به نوسانات موجود در بازار نیاز به محاسبه با قیمت مس و گرانول روز می باشد.