آشنایی با معماری کعبه
کعبه
کعبه بنائی است در میان مسجد الحرام در شهر مکه در کشور عربستان سعودی. کعبه مقدس‌ترین مکان اسلام است. نام کعبه اشاره به چهارگوش «تکعیب» (مربع) بودن این سازه دارد. کعبه; معناى مکعّب و مربّع است، و مربّع بودن کعبه بدان جهت است که «بیت المعمور» مربع است و کعبه مقابل آن قرار دارد. مربّع بودن بیت المعمور از اینرو است که مقابل «عرش خدا» است و آن مربع است. و مربع بودن عرش بدین خاطر است که «کلمات الهى» که اسلام بر آن بنا نهاده شده چهارتا است که عبارتند از: «سبحان الله» ، «الحمد لله» ، «لا إله إلاّ الله» و «الله اکبر.» حج یکی از مهمترین آیین های دینی اسلام است و جزء فروعات دین است.
مسلمانان با داشتن شرایطی مکلفند در دهه اول ماه ذی‌الحجه به شهر مکه در عربستان سعودی رفته و مجموعه‌ای از اعمال نیایشی را برجاآورند. . تمام مناسک حج و عمره در دوره جاهلیت) قبل از اسلام) متداول بود و تنها بعضی تعدیلات در حج اسلامی نسبت به دوره جاهلیت روی داده است. از حج بعنوان هفتمین فروعات برای توسل به خدا نام برده شده.حضرت امام خمینى ـ قدّس الله نفسه الزکیه ـ :”حج تجلّى و تکرار همه صحنه هاى عشق آفرین زندگى یک انسان و یک جامعه متکامل در دنیاست و مناسک حج مناسک زندگى است. براى نزدیک شدن و اتّصال انسان به صاحب خانه است.”
معماری کعبه
کعبه ارتباط مستقیمی به ارکان اسلام داره؛ به خصوص فریضه حج که زیارت و طواف کعبه از ارکان حج هست. همینطور در برپایی نماز هم کعبه قبله گاه مسلمان ها هست. بنابر روایت ها، موقعی که چشمه زمزم زیر پای اسماعیل از دل زمین جوشید، مردم در این منطقه و به خاطر آب این چشمه جمع شدن و شهر مکه رو تشکیل دادن و ابراهیم به فرمان خدا ساختمان کعبه رو که در اثر طوفان نوح خراب شده بود و در اون موقع اثری ازش نبود، بازسازی کنه.
در قرآن در مورد کعبه گفته شده: «اِنَ أَوَل بَیتٍ وُضِعَ لِلنَاسِ لَلَذی بِبَکَّهَ مُبَارَکاً وَهُداً لٍلعَالَمَینَ» (آل عمران). براساس بعضی روایت ها، ساختمان کعبه ۱۰ بار بنیان شده است. به این ترتیب: بنیان الملائکه، بنیان آدم، بنیان شیث ، بنیان ابراهیم وپسرش اسماعیل، بنیان العمالقه ، بنیان جرهم ، بنیان مضر، بنیان قریش، بنیان عبدالله ابن زبیر و بنیان حجاج ابن یوسف الثقفی.
ساختمان کنونی کعبه از زمان حجاج بن یوسف ثقفی و بازسازی همون ساختمان در دوران خلافت سلطان مراد چهارم از پادشاه های عثمانی هست که در سال ۱۰۴۰ (قمری) در اثر سیل در مسجد الحرام و خراب شدن آن، از نو بازسازی شد. این ساختمان استحکام کاملی داره، جوری که که تا الان به همین شکل پابرجا و استوار مانده است.
ارکان کعبه
به هر یک از چهار گوشه کعبه، رکن میگن و کعبه بر چهار رکن حجرالاسود، عراقی، شامی و یمانی بنا شده است.
رکن حجر الاسود
سنگ سیاه آسمانی هست. موقع بنای یا معماری کعبه توسط آدم، این سنگ رو فرشته ها از بهشت آوردن و آدم اون رو در گوشه ای از خانه نصبش کرد. بعد از بازسازی کعبه توسط قریش، این سنگ به دست محمد قبل از درب کعبه در رکن حجر اسود نصب شد و محل شروع طواف حجاج میباشد.
رکن یمانی
قبل از رکن حجر اسود قرار داره. در اعتقاد مسلمان ها (به ویژه شیعه ها) محلی هست که به اذن خدا شکافته شد تا فاطمه از آن وارد کعبه شود و علی داخل کعبه متولد شه.
هروقت کلمه بدی رکنون پسوند به کار بره، مقصود از آن رکنی هست که حجر الاسود در آن هست. مسیر طواف، از رکن حجر الاسود آغاز شده، بعد به رکن عراقی می رسد و بعد از آن به رکن شامی و بعد به رکن یمانی و آنگاه باز به رکن حجرالاسود می رسه و همین جا پایان می یابد. برای مطاف حدی وجود نداره و تا هر جای مسجد الحرام که طواف در آن طواف کعبه صدق کند، طواف مجزی است، ولی مستحبه که اگه ازدحام نباشه در بین کعبه و مقام ابراهیم انجام شه. بلندی خانه کعبه حدودا ۱۵ متر هست و محیطش۴۴ مترمربع هست.
جزئیات اضلاع کعبه
- طول ضلع در کعبه؛ یعنی از رکن حجرالاسود تا رکن عراقی: ۱۱٫۶۸ متر
- طول رکن عراقی تا شامی، سمتی که حجر اسماعیل در آن قرار دارد: ۹٫۹۰ متر
- طول رکن شامی تا رکن یمانی: ۱۲٫۰۴ متر
- طول رکن یمانی تا رکن اسود: ۱۰٫۱۸ متر
سنگ بنای کعبه
دیوار کعبه بنای کعبه از سنگ های سیاه و سختی ساخته شده که با کنار کشیدن پرده از روی آن، آشکاره. این سنگ ها که از زمان بنای کعبه از سال ۱۰۴۰ (قمری) تا الان بر جای مونده، از کوه های مکه به خصوص جبل الکعبه (در محله شُبَیکه مکه)، و جبل مزدلفه گرفته شده است.
سنگ ها اندازه های متفاوتی دارن، جوری که بزرگ ترین آن ها با طول و عرض و بلندی ۱۹۰، ۵۰ و ۲۸ سانتی متر و کوچک ترین آن ها با طول و عرض ۵۰ و ۴۰ سانتی متر هست. پایه های آن از سرب مذاب ساخته شده و به این ترتیب بنایی نسبتاً استوار هست. و روی دیوارش آثار شکافته شدن دیوار که بنا به اعتقاد شیعیان موقع وارد شدن فاطمه بنت اسد مادر امام علی(ع) به کعبه به وجود آمده که بار ها با سرب پرکرده ان اما سرب ها باز شدن.
درب کعبه
دروازه کعبه در دوران ابراهیم دو درگاه بدون در هم سطح زمین برای کعبه گشوده شد. در دوران جوانی محمد، قریش در موقع بازسازی کردن کعبه برای اولین بار از درب چوبی در محل فعلی که بالاتر از زمین قرار داره استفاده کردن.
آخرین در کعبه که از چوب ساج و نقره خالص هست و همینطور با طلا و جواهرات مزین شده، در سال های گذشته عوض شده است.
حجرالاسود یا همون سنگ سیاه، از اجزا خیلی مقدس مسجد الحرام هست و در رکن اسود کعبه در بلندی ۵٫۱ متری قرار داره. این سنگ مقدس، قبل از اسلام و بعد از آن همواره مورد توجه بوده است و در شمار عناصر اصلی کعبه هست.
درباره پرده کعبه
پرده ی کعبه بر روی کعبه پوششی سیاه رنگ وجود داره که بهش “پرده کعبه” یا “جامه کعبه” (به عربی: کسوه الکعبه) میگن. اولین کسی که خانه کعبه رو پرده پوشاند تُبع حمیری پادشاه یمن بود. علی هم همه ساله از عراق برای کعبه پرده ای می فرستاد. چون مهدی عباسی به خلافت رسید خادم های کعبه از انبوهی پرده ها بر روی کعبه شکایت کردن و گفتن که بیم آن می رود که خانه صدمه ببینه. مهدی عباسی خلیفه مسلمین دستور داد که پرده ها رو بردارن و فقط یک پرده بر آن بگذارن و سالی یک بار اونو عوض کنن این سنت تا به امروز هم ادامه داشته. و بر آن آیه هایی از قرآن قلاب دوزی شده.
- امام صادق (علیه السلام): «تا گاهى که کعبه برپا هست دین استوار خواهد موند».
- امام صادق (علیه السلام): «نگاه به کعبه عبادت هست.»
