معرفی رشته مهندسی برق

رشته مهندسی برق در خصوص انرژی الکتریکی و یکی از سخت ترین رشته های دانشگاهی بوده که در صنعت برق و مخابرات نیز بسیار اهمیت دارد. گرایش های رشته مهندسی برق در دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری درج شده و مانند سایر رشته ها از بازارکار مناسبی برخوردار است.

داوطلبان علاقه مند به مهندسی برق می بایست پیش از آغاز انتخاب رشته کنکور اطلاعات کافی در خصوص این رشته، درس های عمومی و اختصاصی و بازارکار آن داشته باشند. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم رشته مهندسی برق را معرفی کرده و در خصوص موقعیت شغلی و بازارکار آن توضیحاتی ارائه دهیم. پس در ادامه با پورتال جامع مهندسین ایران همراه باشید.

معرفی رشته مهندسی برق

مهندسی برق یکی از بهترین تعریف ها این است که محور اصلی فعالیت های مهندسی برق، تبدیل یک سیگنال به سیگنال دیگر است. که البته این سیگنال ممکن است شکل موج ولتاژ یا شکل موج جریان و یا ترکیب دیجیتالی یک بخش از اطلاعات باشد. 

رشته مهندسی برق در مقطع كارشناسي داراي ۴ گرايش الكترونيك، مخابرات، كنترل و قدرت است. البته گرايش هاي فوق در مقطع ليسانس تفاوت چنداني با يكديگر ندارند و هر گرايش با گرايش ديگر تنها در ۳۰ واحد يا كمتر متفاوت است. و حتي تعدادي از فارغ التحصيلان مهندسي برق در بازار كار جذب گرايشهاي ديگر اين رشته مي شوند. در اینجا به معرفی اجمالی هر یک از این گرایش ها پرداخته می شود.

ضرایب جدید دروس تخصصی در کنکور ریاضی

داوطلبان قبل از رفتن به مطالعه اطلاعات کامل رشته مهندسی برق باید اطلاعات کاملی از شرایط کنکور داشته باشند. کنکور سال ۱۴۰۲ و کنکور سال های آینده با تفاوت های زیادی روبرو بوده است. یعنی شرایط کنکور مانند سال های اخیر نیست و داوطلبان باید اطلاعات بیشتری از شرایط کنکور داشته باشند. تغییرات کنکور سراسری را می توان به قسمت های مختلفی تقسیم کرد. در این مقاله تنها به معرفی تغییراتی که بر روی رتبه نهایی داوطلبان اثرگذار است را به نامزدها می پردازیم. یکی از مهم ترین تغییرات کنکور سراسری حذف دروس عمومی از دفترچه شماره یک است. یعنی داوطلبان به سوالات دروس عمومی در کنکور سراسری پاسخ نمی دهند. بنابراین رشته های ادبیات فارسی، زبان انگلیسی، ادبیات عربی و فارسی از کنکور حذف می شوند. البته این دروس در سوابق تحصیلی داوطلبان تاثیر دارند اما دیگر نقشی در سوالات کنکور ندارند.

با توجه به این شرایط داوطلبان چه رشته هایی را برای کنکور می خوانند؟ حذف دروس عمومی از کنکور سراسری باعث شده تا داوطلبان فقط دروس تخصصی کنکور سراسری را مطالعه کنند. یعنی داوطلبان رشته ریاضی باید در کنکور فقط به سوالات دروس تخصصی ریاضی فیزیک و شیمی پاسخ دهند. البته حذف دروس عمومی تنها تغییر مهم در آزمون سراسری نیست. یکی دیگر از تغییرات مهم در کنکور سراسری حذف زیر گروه ها از کنکور است. یعنی رشته های گروه ریاضی در زیرگروه های مختلف جایی ندارند. داوطلبان رشته ریاضی دیگر دروس تخصصی را با توجه به رشته مورد علاقه خود نمی خوانند. تمامی دروس گروه ریاضی دارای ضریب مشخصی هستند. یعنی همه دروس گروه ریاضی برای دروس ریاضی، فیزیک و شیمی ضرایب یکسانی دارند. لذا داوطلبان باید با توجه به ضرایب جدید دروس تخصصی به سوالات کنکور سراسری پاسخ دهند.

ضرایب دروس تخصصی در کنکور سراسری

منابع کنکور ریاضی برای قبولی در رشته مهندسی برق

همان طور که در قسمت بالا نیز به آن اشاره کردیم کنکور ریاضی با تغییرات زیادی روبه‌رو شده است. یکی دیگر از تغییرات مهم کنکور سراسری به زمان برگزاری کنکور مربوط می‌شود. داوطلبان قبل از کنکور سال ۱۴۰۲ تنها یک بار در سال در کنکور سراسری شرکت می‌کردند. اما این شرایط در کنکور ۱۴۰۲ و کنکور سال‌های آینده با تغییراتی روبه‌رو شده است. داوطلبان از سال ۱۴۰۲ در دو نوبت کنکور سراسری شرکت می‌کنند. این بدین معنی است کنکور دو بار در یک سال برگزار می‌شود. این موضوع موجب می‌شود که داوطلبان استرس کمتری در آزمون داشته باشند. از طرفی دیگر داوطلبان شانس بیشتری برای قبولی در کنکور سراسری با این شرایط خواهند داشت. داوطلبان می‌توانند با شرکت در دو نوبت کنکور یک نمره بهتر را به عنوان رتبه نهایی در نظر بگیرند. این تغییر یک تغییر مثبت و خوب محسوب می‌شود، اما سوالات و چالش‌هایی برای داوطلبان ایجاد می‌کند.

آیا منابع کنکور در نوبت اول و نوبت دوم یکسان هستند؟ بله منابع کنکور در نوبت اول و نوبت دوم کنکور یکسان هستند. کنکور سراسری با توجه به شرایط جدید در دو نوبت دی و تیر برگزار می‌شود. داوطلبان برای هر دو نوبت کنکور باید کتاب‌های درسی پایه دهم، یازدهم و دوازدهم را به طور کامل مطالعه کنند. برخی از داوطلبان تصور می‌کنند که برای نوبت اول باید نصف کتاب درسی را مطالعه کنند. این طرز فکر اشتباه است و شانس داوطلبان را برای کسب یک رتبه عالی کاهش می‌دهد. با توجه به این شرایط داوطلبان باید برای هر دو نوبت کنکور سراسری کتاب‌های ریاضی پایه دهم، هندسه دهم، هندسه یازدهم، آمار و احتمال پایه یازدهم، حسابان پایه یازدهم، حسابان پایه دوازدهم، هندسه پایه دوازدهم، ریاضی گسسته پایه دوازدهم، فیزیک دهم، فیزیک یازدهم، فیزیک دوازدهم، شیمی دهم، شیمی یازدهم و شیمی دوازدهم را مطالعه کنند.

منابع کنکور ریاضی

ریاضیات

فیزیک

شیمی

وظایف مهندس برق

کار مهندسین برق تحقیق، طراحی و توسعه ابزار و تجهیزات الکترونیکی در صنایع مختلف است، مانند :

• مخابرات و ارتباطات – موبایل، رادیو، تلویزیون و ارتباطات ماهواره ای
• ارتباطات داده ای – کامپیوتر خانگی، لپ تاپ، کامپیوترهای جیبی و ماشین های خودپرداز بانک ها
• پژوهش های علمی – آکوستیک، اپتیک، فیزیک و فناوری نانو
• وسایل پزشکی – دستگاه های پزشکی و آزمایشگاهی
• نظامی – ارتباطات، ناوبری و سیستم های تسلیحاتی
• هوا و فضا – رادار، سیستم های هوانوردی و ارتباطی
• حمل و نقل – سیستم های الکترونیکی خودرو، سیستم های رد یابی و مسافت سنج
• لوازم خانگی – اعم از وسایل آشپزخانه تا اتاق پذیرایی
• ساخت و تولید – ماشین آلات صنعتی و کنترل کننده های منطقی قابل برنامه ریزی

مهندس برق معمولا با گروهی از مهندسان و تکنسین های مختلف روی پروژه کار می کند.

گرایش های رشته مهندسی برق در ایران چیست؟

رشته مهندسی برق در مقطع کارشناسی دارای ۵ گرایش زیر است. در برخی دانشگاه ها ٬ گرایش دانشجو پس از گذراندن ۳ تا ۵ ترم مشخص می شود.

• مهندسی قدرت
• مهندسی الکترونیک
• مهندسی مخابرات
• مهندسی کنترل
• مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)

در دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر گرایش سیستم های دیجیتال (که در تقسیم بندی پنج گانه، زیرمجموعه ای از گرایش الکترونیک محسوب می شود) به ۵ گرایش فوق اضافه شده است. در دانشگاه صنعت آب و برق، علاوه بر گرایش قدرت، گرایش شبکه های انتقال و توزیع ایجاد شده است که ترکیبی از گرایش قدرت و مباحث مربوط به شبکه سراسری برق و مدیریت توزیع و مصرف می باشد.

رشته مهندسی برق در مقاطع کارشناسی دارای چهار گرایش الکترونیک، مخابرات، کنترل و قدرت است.

مهندسی برق – الکترونیک

الکترونیک علمی است که به بررسی حرکت الکترون در دوره گاز، خلاء و یا نیمه رسانا و اثرات و کاربردهای آن می پردازد. با توجه به این تعریف، مهندس الکترونیک در زمینه ساخت قطعات الکترونیک و کاربرد آن در مدارها، فعالیت می کند. به عبارت دیگر، زمینه فعالیت مهندسی الکترونیک را می توان به دو شاخه اصلی “ساخت قطعه و کاربرد مداری قطعه” و “طراحی مدار” تقسیم کرد. 

مهندسی برق – مخابرات

مخابرات، گرایشی از مهندسی برق است که در حوزه ارسال و دریافت اطلاعات فعالیت می کند. مهندسی مخابرات با ارائه نظریه ها و مبانی لازم جهت ایجاد ارتباط بین دو یا چند کاربر، انجام عملی فرایندها را به طور بهینه ممکن می سازد. پس هدف از مهندسی مخابرات، پرورش متخصصان در چهار زمینه اصلی این گرایش است شامل فرستنده، مرحله میانی، گیرنده و گسترش شبکه که گسترده هر کدام عبارتند از: 

• فرستنده: شامل آنتن، نحوه ارسال و … 
• مرحله میانی: شامل خط انتقال و محاسبات مربوط و … 
• گیرنده: شامل آنتن، نحوه دریافت، تشخیص و … 
• گسترش شبکه: مشتمل بر تعمیم خط ارتباطی ساده، ادوات سویچینگ ، ارتباط بین مجموعه کاربرها و … 

مهندسی برق – قدرت

مهندسی قدرت را می توان “تولید نیروی الکتریکی” به روشهای گوناگون و انتقال و توزیع این نیروها با بازده و قابلیت اطمینان بالا، تعریف کرد. پس هدف از مهندسی قدرت، پرورش افرادی کارا در بخشهای تولید، انتقال و توزیع است که گستره این بخش عبارت است از: 

• تولید: طراحی شبکه های تولید با کمترین هزینه و بیشترین بازده. 
• انتقال: طراحی شبکه های انتقال، خطوط انتقال، پخش بار بر روی شبکه، قابلیت اطمینان و پایداری شبکه قدرت، طراحی رله ها و حفاظت شبکه، پخش باراقتصادی (dispaich economic). 
• توزیع: طراحی شبکه های توزیع حفاظت و مدیریت آن. 

مهندسی برق – کنترل

کنترل، در پیشرفت علم نقش ارزنده ای را ایفا می کند و علاوه بر نقش کلیدی در فضاپیماها و هدایت موشکها و هواپیما، به صورت بخش اصلی و مهمی از فرایندهای صنعتی و تولیدی نیز درآمده است. به کمک این علم می توان به عملکرد بهینه سیستمهای پویا، بهبود کیفیت و ارزانتر شدن فرآورده ها، گسترش میزان تولید، ماشینی کردن بسیاری از عملیات تکراری و خسته کننده دستی و نظایر آن دست یافت.

هدف سیستم کنترل عبارت است از کنترل خروجیها به روش معین به کمک ورودیها از طریق اجزای سیستم کنترل که می تواند شامل اجزای الکتریکی، مکانیک و شیمیایی به تناسب نوع سیستم کنترل باشد. 

گرایش های کارشناسی ارشد و دکترا

• مدارهای مجتمع الکترونیک
• افزاره های میکرو و نانو الکترونیک
• سیستم های الکترونیک دیجیتال
• مهندسی فوتونیک
• مهندسی فوتونیک گرایش نانو فوتونیک
• مهندسی پدافند غیر عامل گرایش افا ( استتار، فریب و اختفا )
• مهندسی نانو فناوری گرایش نانوالکترونیک
• مهندسی نانو فناوری گرایش نانوالکترومکانیک
• مهندسی سیستم های میکرو و نانو الکترومکانیک
• سیستم های قدرت
• برنامه ریزی و مدیریت سیستم های انرژی الکتریکی
• سامانه های برقی حمل و نقل
• مهندسی راه آهن برقی
• مهندسی سیستم های انرژی گرایش تکنولوژی انرژی
• مهندسی سیستم های انرژی گرایش انرژی و محیط زیست
• مهندسی سیستم های انرژی گرایش سیستم های انرژی

نرم‌افزار‌های کاربردی مهندسی برق

• نرم‌افزار Matlab
• نرم‌افزار Altium Designer
• نرم‌افزار Codevision AVR
• نرم‌افزار Proteus Design
• نرم‌افزار CST Studio suite
• نرم‌افزار Dig Silent
• نرم‌افزار Agilent Genesys
• نرم‌افزار PLS CADD
• نرم‌افزار Automation Studio P6
• نرم‌افزار Codence OrCAD PSpice

بازار كار مهندسی برق

گر چه رشته برق به گرايش هايي تقسيم شده كه دانشجو حداكثر در يك زمينه تخصص می يابد اما برنامه های آموزشی طوری تدوين شده كه دانشجو را برای كار در هر چهار گرايش آماده می كند و دانشجويان می توانند با قدری مطالعه بيشتر در گرايش هاي ديگر نيز به كار بپردازند.

بازار كار رشته برق وسعتی به اندازه تمام وسائل برق دارد و اين يك شوخی نيست. كافيست مثال ها را بخوانيد تا به بازار كار پی ببريد البته مثال ها مربوط به گرايش های رشته برق است.

شناخت، نحوه عملكرد و چگونگي نگهداری و بهره برداری، تجزيه و تحليل و طراحي سيستم های مخابراتی، مكانيزم بلندگوها، ارتباطات تلفنی بين شهرها و سراسر كشور، فيبرنوری، ارتباطات موبايل، ارتباطات راديويی، ارتباطات بی سيم، محاسبه مكان های مناسب براي نصب تقويت كننده، خطوط انتقالی، امواج مايكروويو، آنتن، دستگاه های فرستنده و گيرنده، چگونگی پردازش و بازيابی امواج و سيگنال های دريافتی، اينترنت انتقال داده ها، ارتباطات ماهواره ای و ساخت رادارها، اصول رادار و رديابی، ارتباطات مخابراتی بين يگان های نظامی درگرايش كنترل،

كنترل دمای كوره، كنترل دور الكترو موتور، كنترل موشك، هواپيما، سفينه، ارتفاع آب و كنترل جريان و ولتاژ يك سيستم در گرايش قدرت كليه امور مربوط به خطوط انتقال برق، عايق كاری، فشار ولتاژ، فاصله كابل ها، جنس دكل، ارتفاع دكل، ترازيستورها، آشنايی با روش های توزيع و پخش جريان در يك كارخانه، ساختمان يا يك شهر در گرايش الكترونيك، بردهای كنترل آسانسور، بردهای كنترل فرايندهای شيميايی، بردهای كنترل، دستگاه های صنعتی، طراحی مدارهای الكترونيكی.

سوالات متداول رشته مهندسی برق