معرفی رشته مهندسی مواد
رشته مهندسی مواد و متالورژی یکی از این رشته‌های مهندسی که در این مطلب به معرفی آن می‌پردازیم. رشته‌های مهندسی و به خصوص رشته‌های زیرگروه ۱ ریاضی جزو رشته‌های پردرآمد و محبوب ریاضی هستند. رشته مهندسی مواد رابطه بین ساختار و خواص مواد را بررسی می‌کند.
به راحتی میتوان گفت رشته مهندسی مواد یکی از اصلی‌ترین رشته‌های مهندسی است، زیرا دیگر رشته‌ها بدون مهندسی مواد کارایی ندارند. در این مطلب به معرفی رشته مهندسی مواد میپردازد و اطلاعات کاملی در مورد این رشته در اختیار داوطلبان عزیز قرار می‌دهیم. پس در ادامه مطلب برای آشنایی بیشتر همراه پورتال جامع مهندسین ایران باشید.
رشته مهندسی مواد در کدام زیرگروه قرار دارد؟
هر داوطلب باید قبل از انتخاب رشته، موارد زیادی را در رابطه با رشته مورد نظر خود در نظر بگیرد. داوطلبان با داشتن اطلاعات کافی در مورد رشته تحصیلی می توانند دید بهتری نسبت به رشته مورد نظر خود داشته باشند. قبل از معرفی رشته مهندسی مواد و بازار کار در این رشته به بررسی تغییرات کنکور سراسری می پردازیم. کنکور سراسری ۱۴۰۲ دستخوش تغییرات زیادی شده است. یعنی آزمون سال ۱۴۰۲ به بعد مانند سال های اخیر برگزار نمی شود. بنابراین، نامزدها باید قبل از انجام هر کاری با این تغییرات آشنا شوند.
اولین و مهم ترین تغییر در آزمون های سراسری حذف دروس عمومی از رتبه اول است. این بدان معناست که داوطلبان در کنکور سراسری به سوالات عمومی پاسخ نمی دهند. آیا دوره عمومی معمولاً از برنامه تحصیلی متقاضی حذف می شود؟ خیر متقاضیان باید دوره های دین و زندگی عمومی را بگذرانند. برای ارتقای عملکرد تحصیلی ادبیات فارسی، عربی و انگلیسی، با توجه به این شرایط، متقاضیان رشته ریاضی در کنکور سراسری باید تنها در ۳ درس فیزیک، شیمی و ریاضی به سوالات پاسخ دهند.
رشته مهندسی مواد در کدام زیرگروه ریاضی قرار دارد؟ این رشته قبل از کنکور ۱۴۰۲ در قسمت زیرگروه ۱ قرار می گرفت اما این شرط دیگر معتبر نیست، زیرا دیگر زیرگروهی در آزمون سراسری وجود ندارد. با توجه به تغییرات اخیر در آزمون سراسری، زیر گروه ها از آزمون حذف شدند. یعنی رشته مهندسی مواد و سایر رشته های گروه ریاضی در یک گروه قرار می گیرند. ضریب اختصاصی درس برای رشته گروه ریاضی چگونه محاسبه می شود؟ همه دروس گروه ریاضی در کنکور دارای ضریب ویژه یکسانی هستند. در بخش های زیر می توانید با ضرایب جدید از دوره ویژه امتحانات ریاضی بیشتر آشنا شوید:
ضرایب دروس تخصصی در کنکور سراسری
| نام درس | ضریب |
| ریاضی | ۱۲ |
| فیزیک | ۹ |
| شیمی | ۷ |
معرفی رشته مهندسی مواد
رشته مهندسی مواد در مقطع کارشناسی دارای دو شاخه متالورژی و سرامیک است.
شاخه متالورژی
تصور کنید که در حال رانندگی در یکی از بزرگراه‌ها هستید که ناگهان کامیونی با خودروی شما برخورد می‌کند و خسارت سنگینی بر آن وارد می‌سازد.
چنین برخوردی در حال حاضر علاوه بر صرف هزینه‌ای قابل توجه و نیاز به زمانی نسبتاً طولانی برای تعمیر، از ارزش خودروی شما خواهد کاست اما اگر بدنه خودرو به طور کامل از جنس آلیاژ “Tini” ساخته شده باشد، حداقل برای صافکاری مشکلی نخواهید داشت چون کافی است که بدنه خودرو را تا حد معینی حرارت بدهید تا بدنه تصادفی به سرعت تغییر شکل یابد و شکل اولیه خود را پیدا کند.
البته در حال حاضر این یک خیال پردازی علمی است، اما با پیشرفت روز افزون علم متالورژی به زودی موانع تکنولوژیکی در راه تولید و کاربرد این آلیاژها برطرف می‌شود و مقدار زیادی از این مواد در شکل‌های گوناگون تولید خواهد شد.متالورژی به عنوان یک علم، دانش نسبتاً جوانی است که تنها صد سال از عمر آن می‌گذرد و با کشف روشهای جدید استخراج و تصفیه فلزات، شناسایی مشخصات ساختاری و فیزیکی مواد، فنون جدید شکل دادن و تولید فلزات، متولد شده است.
علمی که به دو بخش کلی متالورژی استخراجی و صنعتی تقسیم می‌شود که البته هر دو بخش مذکور در دانشگاه‌های کشور ما نیز به عنوان دو گرایش از رشته مهندس مواد شاخه متالورژی ارائه می‌گردد.
گرایش متالورژی استخراجی
متالورژی استخراجی شامل جداکردن فلزات از سنگ معدن و تصفیه آنها (تولید فلزات)، شناخت انواع کوره‌ها، سوخت‌ها و فعل و انفعالات شیمیایی می‌شود. به عنوان مثال آنچه در کارخانه ذوب‌آهن اصفهان تا مرحله تهیه شمش آهن خام (چدن) انجام می‌شود، عمدتاً مربوط به متالورژی استخراجی است.
منابع کنکور برای قبولی در مهندسی مواد
در قسمت فوق داوطلبان با مهمترین تغییرات کنکور سراسری آشنا شدند. همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، داوطلبان قبل از هر کاری باید با تغییرات کنکور آشنا شوند و با توجه به این تغییرات خود را برای کنکور آماده کنند. یکی دیگر از تغییرات کنکور سراسری تغییر در نحوه برگزاری کنکور است. یعنی زمان و نحوه برگزاری آزمون سراسری تغییر کرده است. برخلاف سال های گذشته، کنکور سراسری دو بار در سال برگزار می شود. این بدان معناست که داوطلبان این فرصت را خواهند داشت که دو بار در سال امتحان را بنویسند. آیا برگزاری دوبار در سال کنکور سراسری منبع کنکور را تغییر می دهد؟
بدون شک یکی از مهم ترین سوالات داوطلبان در خصوص کنکور سراسری مربوط به مطالب کنکور است. آیا شرایط پذیرش در هر دو نوبت کنکور سراسری یکسان است؟ داوطلبان در رشته ریاضی کدام دروس را باید مطالعه کنند؟ منابع پذیرش سراسری برای هر دو کنکور یکسان است. این بدان معناست که داوطلبان برای پاسخ به سوالات امتحانی باید کتاب های درسی استاندارد دهم، یازدهم و دوازدهم را مطالعه کنند. البته به یاد داشته باشید که داوطلبان باید برای هر دو کنکور فقط مفاهیم دروس خاص را مطالعه کنند.
گاهی اوقات برخی از داوطلبان تصور می‌کنند که منابع کنکور برای نوبت اول و نوبت دوم متفاوت هستند. داوطلبان با این طرز تفکر تنها نصف منابع کتاب درسی را برای نوبت اول مطالعه می‌کنند که این کار بسیار اشتباه است. منابع کنکور ۱۴۰۲ برای کنکور ریاضی کتاب‌های ریاضی پایه دهم، هندسه دهم، هندسه یازدهم، آمار و احتمال پایه یازدهم، حسابان پایه یازدهم، حسابان پایه دوازدهم، هندسه پایه دوازدهم، ریاضی گسسته پایه دوازدهم، فیزیک دهم، فیزیک یازدهم، فیزیک دوازدهم، شیمی دهم، شیمی یازدهم و شیمی دوازدهم هستند.
منابع کنکور ریاضی
ریاضیات
| نام کتاب | سال چاپ |
| ریاضی ۱: پایه دهم | ۱۳۹۹ |
| هندسه ۱: پایه دهم | ۱۳۹۹ |
| هندسه ۲: پایه یازدهم | ۱۴۰۰ |
| آمار و احتمال: پایه یازدهم | ۱۴۰۰ |
| حسابان ۱: پایه یازدهم | ۱۴۰۰ |
| حسابان ۲: پایه دوازدهم | ۱۴۰۱ |
| هندسه ۳: پایه دوازدهم | ۱۴۰۱ |
| ریاضیات گسسته: پایه دوازدهم | ۱۴۰۱ |
فیزیک
| نام کتاب | سال چاپ |
| فیزیک ۱: پایه دهم | ۱۳۹۹ |
| فیزیک ۲: پایه یازدهم | ۱۴۰۰ |
| فیزیک ۳: پایه دوازدهم | ۱۴۰۱ |
شیمی
| نام کتاب | سال چاپ |
| شیمی ۱: پایه دهم | ۱۳۹۹ |
| شیمی ۲: پایه یازدهم | ۱۴۰۰ |
| شیمی ۳: پایه دوازدهم | ۱۴۰۱ |
مهندسی مواد و متالورژی به انگلیسی
متاسفانه اکثر داوطلبان رشته های دانشگاهی را بدون اطلاعات کافی انتخاب می کنند. شاید ۵۰ درصد داوطلبان گروه ریاضی با مواد و دانش عمومی رشته فنی آشنا باشند. اکثر داوطلبان رشته لجستیک را بدون دانش کافی انتخاب می کنند و این بسیار اشتباه و غیر قابل جبران است. با انجام این کار، داوطلبان شانس موفقیت تحصیلی خود را کاهش می دهند. لذا داوطلبان قبل از انتخاب رشته باید اطلاعات کاملی داشته باشند. اکثر داوطلبان رشته مهندسی مواد را به عنوان رشته مهندسی مواد و متالورژی می شناسند و رشته ای را تحت این عنوان در اینترنت جستجو می کنند. رشته مهندسی مواد و متالورژی یکی از رشته های مهندسی فیزیک دانشگاه می باشد. پس داوطلبان باید به این نکته توجه کنند. سوال دیگر داوطلبان در مورد رشته مهندسی مواد مربوط به لغات انگلیسی این رشته می باشد. مهندسی مواد و متالورژی در زبان انگلیسی چیست؟
اصطلاحات مهم رشته مهندسی مواد به انگلیسی چیست؟ اول از همه به این موضوع اشاره کنیم که مهندسی مواد به انگلیسی Materials Engineering است. شما می‌توانید در قسمت زیر با مهمترین اصطلاحات انگلیسی این رشته آشنا شوید:
| نمک دریایی | rock salt | آلیاژ A | a metal |
| ساینده | abrasive | فرسایش | ablation |
| فولاد غیر عادی | abnormal steel | سایش سنج | abraser |
| فتیله | Wick | شکستگی نگاری | fractography |
| عمر خستگی | fatigue life | گاز حامل | carrier gas |
| طیف سنجی جرمی | Mass Spectrometry | جنس پایه | base material |
| همبرداری حرارتی | Thermo convection | آلیاژ سخت روکشی | hard-facing alloy |
| پوشش خارجی | Over- Wrap | کشش عمیق | Deep drawn |
درس های رشته مهندسی مواد
دانشگاه هایی که رشته مهندسی مواد
بهترین دانشگاه های جهان برای رشته مهندسی مواد و متالورژی
- دانشگاه صنعتی نانیانگ
- دانشگاه استنفورد
- دانشگاه چینهوا
- موسسه فناوری ماساچوست
- موسسه فناوری جورجیا
- دانشگاه کالیفرنیا
- دانشگاه پکینگ
- دانشگاه هاروارد
شرایط کاری
فارغ‌التحصیلان دوره کارشناسی مهندسی متالورژی و مواد در گرایشهای مختلف با مهارتهای خود در زمینه‌های زیر کارآییی خواهند داشت
- تخصص کافی در گرایش مربوطه
- شناخت فرآیندها و آشنایی با خواص مواد و روشهای تولید
- تجزیه و تحلیل فرآیندها و ارزیابی آنها به منظور استفاده بهینه از سیستم‌ها
- آشنایی با اصول علمی و تکنولوژی های مبتنی بر آنها در زمینه‌های مربوطه
- توانایی انجام پروژه‌های صنعتی و تحقیقاتی (کاربردی) در حد متعارف
- توانایی و راهبری سیستم‌های تولید مواد و ساخت قطعات و رفع مسایل و مشکلات معمولی آنها
وظایف مهندس مواد
کسی که در رشته مهندسی مواد ادامه تحصیل می شود وظیفه دارد که رفتارهای مواد و در شرایط متفاوت بررسی کند و به پیشرفت تکنولوژی و صنعت کمک کند. از جمله کارهایی که مهندس مواد باید انجام دهد میتواند پلاستیک های تقویت شده فیبر کربنی که در جهت قوی‌تر کردن آنها می باشد اشاره کرد. یکی دیگر از موارد کاربرد مهندسی مواد ایجاد تجهیزات ورزشی سبک‌تر و پلیمر های خاص و تولید سرامیک و ایمپلنت های دندانپزشکی است.
- تعیین عملکرد مواد و طریقه فاسد شدن و از بین رفتن آنها
- تحقیق روی خاصیت مواد و راه های جدیدی جهت ترکیب آنها
- آزمایش مواد تحت شرایط متفاوت
- تحلیل داده های حاصل از آزمایش ها با استفاده از نرم افزارهای مدلسازی کامپیوتر
- تولید نمونه های اولیه محصولات جدید
- طراحی فرآیند تولید محصولات با مواد جدید
- بررسی علت شکست های ساختاری و جزئی
- نظارت بر تکنسین ها
مهندسی مواد تحصیل می کنند باید از روش های کم خطر و بی خطر برای بررسی مواد استفاده کننده گرما و خوردگی هدایت توان و قدرت. این رشته در مقطع کارشناسی دو شاخه متالوژی و سرامیک را دارد.
نرم‌افزار‌های رشته مهندسی مواد و متالورژی
- نرم‌افزار Flow-3d
- نرم‌افزار Super Forge
- نرم‌افزار Atlas of phase Diagram
- نرم‌افزار Autoform
- نرم‌افزار MSC Fatigue
- نرم‌افزار Prosim
- نرم‌افزار SolidCast
- نرم‌افزار Substance Alchemist
- نرم‌افزار MAGMA
- نرم‌افزار Predict Corrosion
- نرم‌افزار Accelrys Materials Studio
- نرم‌افزار Mold Flow
- نرم‌افزار Periodic Table
- نرم‌افزار Image tool
- نرم‌افزار Pro Moldesign
- نرم‌افزار Key to Steel
- نرم‌افزار MSC Fatigue
- نرم‌افزار Table
- نرم‌افزار Zview
- نرم‌افزار آنالیز شیمیایی Xpert High Score
- نرم‌افزار RT
توانایی‌های لازم
برای موفقیت در این علم باید در زمینه علم شیمی و فیزیک هم قوی بود. چون این رشته به بررسی خواص مواد میپردازد بدون آشنایی با این دو علم لنگ میزند. همچنین دانشجوی این رشته باید از دانش ریاضی هم به قدر کافی مطلع باشد و قدرت تجزیه و تحلیل خوبی داشته باشد. مثلا مهندس متالورژی نباید به فکر این باشد که فقط پشت میز بنشیند و باید آمادگی کار در شرایط سخت را هم داشته باشد، اما این رشته بیشتر از همه اینها به ذهنی خلاق و کنجکاو نیاز دارد. همچنین آشنایی با زبان انگلیسی هم بسیار ضروری است زیرا این رشته جدید است و درکتاب های علمی کمتر به زبان فارسی میتوان منبع مناسب یافت.
بازار کار رشته مهندسی مواد برای خانم ها
داوطلبان باید قبل از انتخاب رشته به چند نکته توجه کنند. البته در نظر داشته باشید که این کارت برای داوطلبان مفید است و تمامی جوانب رشته را به داوطلبان نشان می دهد. یکی از مهمترین سوالات داوطلبان رشته مهندسی مواد مربوط به بازار کار این رشته برای بانوان می باشد. آیا متقاضیان خانم می توانند در این رشته تحصیل کنند؟ بله، داوطلبان زن نیز مانند داوطلبان مرد فرصت ادامه تحصیل در این مسیر را دارند. بنابراین رشته مهندسی مواد هیچ حد و مرزی ندارد. اما داوطلبان خانم باید به یک نکته مهم توجه کنند که برخی از گرایش های مهندسی مواد مانند ریخته گری برای دانشجویان دختر مناسب نیست. بنابراین داوطلبان زن باید قبل از انتخاب رشته برای یافتن شغل مناسب به گرایش مورد نظر توجه کنند.
موقعیت شغلی در ایران
فارغ‌التحصیلان متالورژی استخراجی می‌توانند جذب مراکزی شوند که به فرآیند استخراج و تولید مواد اولیه فلزی (آهنی و غیرآهنی) از کانه‌های مربوط می‌پردازند .
برای مثال می‌توانند در صنایع نفت و پالایش و همچنین صنایع آهنی و غیرآهنی مانند ذوب آهن اصفهان، مجتمع مس سرچشمه و آلومینیم اراک فعالیت کنند. فارغ‌التحصیلان متالورژی صنعتی نیز می‌توانند در مراکزی که با تولید قطعات فلزی سروکار دارند مانند صنایع ریخته‌گری، صنایع متالورژی پودر، صنایع فولادسازی، صنایع دفاع، هواپیماسازی، کشتی‌سازی، تراکتورسازی، خودروسازی و ساخت قطعات مختلف وسایل خانگی از جمله یخچال، کولر، ماشین‌لباسشویی، تلویزیون و ضبط صوت فعالیت نمایند.
در مورد فرصت‌های شغلی مهندس سرامیک نیز باید گفت که امروزه صنایع سرامیک برای رشد اکثر صنایع اهمیت بسیاری دارند. برای مثال صنایع متالورژی و سایر صنایعی که با درجه حرارت بالا سروکار دارند، مصرف‌کننده مواد دیرگداز هستند یا صنایع الکترونیک احتیاج به قطعات مختلف سرامیکی با خواص الکترونیکی و مغناطیسی مطلوب دارند. همچنین صنایع اتومبیل‌سازی، صنایع ساختمانی، صنایع تولید نیرو، مخابرات و بالاخره هر خانه و خط تولید هر کارخانه‌ای نیاز به فرآورده‌های سرامیکی دارد.
در حال حاضر کشور ما کارخانه‌های عمده کاشی‌سازی، چینی‌سازی، تولیدکننده مواد نسوز، تولیدکننده سرامیک‌های الکتریکی، شیشه‌سازی، آجرسازی و سیمان دارد که فارغ‌التحصیلان رشته سرامیک می‌توانند در آنها مشغول به کار گشته و به افزایش کارایی و راندمان کارخانه و همچنین بهبود کیفیت محصول آن کمک نمایند.
سوالات متداول رشته مهندسی مواد و متالورژی
✔ آیا پذیرش در رشته مهندسی مواد و متالورژی بدون شرکت در آزمون سراسری امکان‌پذیر است؟
✔ کدام دروس دبیرستان برای قبولی در این رشته اهمیت زیادی دارند؟
✔ آیا امکان تحصیل در مقاطع بالاتر در این رشته وجود دارد؟
✔ این رشته در کدام زیرگروه ریاضی قرار دارد؟
✔ مقطع لیسانس رشته مواد چقدر طول می‌کشد؟
