مراحل ساخت خانه از 0 تا 100

در این مقاله مراحل ساخت خانه به ترتیب از خرید و گرفتن مجوزها تا اجرای فضای سبز و زیباسازی را به ترتیب بیان خواهیم کرد. دانستن مراحل مختلف ساخت خانه برای کسانی که می‌خواهند خودشان به ساخت خانه خود اقدام کنند و برای این منظور به اطلاعاتی نیاز دارند، مفید خواهد بود. 

مراحل ساخت خانه

ساخت یک خانه از صفر تا صد ممکن است در برابر هر پروژه خاصی متفاوت باشد، اما در ادامه می‌توانید یک برنامه کلی برای مراحل ساخت خانه را مشاهده کنید:

خرید زمین

خرید زمین یکی از مواردی است که بسیاری این مرحله را آسان‌ترین مرحله برای ساخت یک خانه می‌دانند در صورتی که این طور نیست؛ بهتر است پیش از اقدام به خرید یک زمین یا خانه فرسوده ابتدا از شهرداری در خصوص زمین مورد نظر استعلام بگیرید تا از آماده ساخت بودن زمین مطمئن شوید.

در هنگام خرید دقت کنید و تحقیقات کاملی را جهت اینکه بدانید سند ملک یا زمینی که قصد خرید آن را دارید در گرو بانک نباشد، برای رفع بازدداشت شخصی ارائه نشده باشد و بتوان با سند آن تمام مجوزهای لازم برای ساخت را اخذ کرد، انجام دهید.

زمین یا خانه‌های به اصطلاح دوبر بهترین زمین‌ها برای ساخت خانه هستند زیرا پنجره‌های زیادی را می‌توان در این زمین‌ها به کار برد و در نتیجه نور زیادی به داخل خانه می‌آید. خانه یا زمین‌هایی که در مناقصه بانک هستند یا در مرحله انحصار وراثت هستند نیز از قیمت‌های خوبی برخوردارند که می‌توانید برای خرید آنها پیش‌قدم شوید.

گرفتن مجوزها

اولین بخش غیرعملیاتی مراحل ساخت خانه را با داشتن سند ملک یا زمین می‌توانید آغاز کنید. مراحل اخد مجوز ساختمانی از ابتدا شامل تشکیل پرونده، بازدید، دستور نقشه، طراحی نقشه معماری، پرداخت عوارض، تهیه مدارک پیش نویس و چاپ پروانه یا مجوز ساخت می‌شود.

برای تشکیل پرونده لازم است به دفاتر الکترونیک خدمات دولت در سطح شهر بروید و مدارک مورد نیاز را در سامانه‌ای که شهرداری برای اخد مجوز در نظر گرفته است کامل کنید و در این راه به کپی و اصل سند، کپی و اصل شناسنامه و کارت ملی مالک یا مالکین و برگه تصویه حساب عوارض نوسازی ملک در سال‌های گذشته نیاز دارید.

پس از تشکیل پرونده بازدید از ملک صورت می‌گیرد. که شامل مواردی مانند اندازه‌گیری ابعاد ملک، عرض گذر، بنای موجود، موقعیت مجاورین در صورت داشتن مواردی از قبیل پخ در بنا و … می‌شود. در مرحله بعد طی یک سری امور اتوماسیون اداری دستور نقشه صادر می‌شود و نقشه‌های معماری تهیه می‌شوند که معمولا بر اساس پهنه ملک، متراژ سند، عرض گذر، تعداد طبقات و سطح اشغال آن صورت می‌گیرد.

در انتها پس از نهایی شدن نقشه معماری از سوی واحدی که پروانه را صادر می‌کند، رسید مبلغی تحت عنوان عوارض تراکم شهرداری بر اساس کاربری سازه و متراژ هر طبقه صادر می‌شود.

پس از پرداخت عوارض مربوطه نوبت مرحله تهیه مدارک پیش‌نویس شامل ارائه نتیجه آزمایش مکانیک خاک، ارائه نقشه های فاز ۲ و اخد تاییده از سازمان نظام مهندسی سپس درخواست تعیین ناظر را می‌دهید.

پس از تعیین ناظر و عقد قرار داد برگه سهمیه ناظر و قرارداد را همراه با برگه تعهد رعایت اصلاحی و تعهد اخذ تاییدیه نما و … را به عنوان مدرکی برای به اتمام رساندن مراحل در پرونده خود در دفاتر خدمات الکترونیک بارگذاری می‌کنید.

در صورت نبود مشکل پروانه صادر خواهد شد و تا دو سال اعتبار خواهد داشت که تا دو سال دیگر هم تمدید خواهد شد. در این بخش مراحل ساخت خانه که به عهده مالک بود به اتمام رسید.

بستن قرار داد با پیمانکار

معمولا گروه مهندسین ناظر چند پیمانکار را برای انجام عملیات‌های مختلف ساختمانی به مالک معرفی می‌کنند تا از میان آن‌ها یکی را انتخاب کند البته این انتخاب الزام‌آور نیست و مالک می‌تواند خود به انتخاب پیمانکار بپردازد و قرارداد ببندد، انتخاب پیمانکار و بستن قرارداد با پیمانکار اولین قدم عملی در راه مراحل ساخت خانه است و پس از آن این مراحل به ترتیب زیر آغاز می‌شوند.

گودبرداری

گودبرداری اولین بخش مراحل ساخت خانه در بخش عملیاتی است که باید به طور اصولی انجام شود تا کمترین خسارت متوجه مالک، کارگران و ساکنان خانه‌های مجاور شود. گودبرداری برای خانه‌های با تعداد طبقات کم که زیر‌زمین یا پارکینگ ندارند بسته به تعداد طبقات معمولا تا عمق یک متر یا کمتر انجام می شود (برای یک خانه دو طبقه) ولی برای ساختمان‌های با طبقات زیاد و برج‌ها گودبرداری تا رسیدن به اصطلاح زمین بکر انجام می‌شود.

اجرای بتن مگر

بعد از خاکبرداری و قبل از اجرای فونداسیون، بتن مگر اجرا می‌گردد. این بتن با نام‌های متفاوت مانند: بتن نظافتی، کم سیمان (سبک) و لاغر یاد می‌شود. بتن مگر با ضخامت ۱۰ الی ۱۵ سانتی‌متر و عیار سیمان ۱۵۰ کیلوگرم جهت آماده سازی بستر خاک برای پی ریزی، جلوگیری از خوردگی آرماتورها و … انجام می‌شود.

آرماتوربندی

آرماتوربندی برای همه خانه‌ها چه با اسکلت بتنی، چه با اسکلت فلزی انجام می‌شود. در آرماتوربندی با استفاده از میلگرد تمام سطح بنا شبکه بندی می‌شود. این شبکه از میلگردها با استفاده از جوشکاری یا سیم آرماتوربندی به هم متصل می‌شوند. محکم بودن اتصالات بسیار مهم است زیرا در هنگام وارد آمدن فشارهای کششی (زلزله) این اتصالات هستند که تمام نیرو را تحمل می‌کنند.

قالب‌بندی

قالب‌بندی هم مانند آرماتوربندی یکی از فعالیت‌های اجرایی ساختمان محسوب می‌شود. در ایران معمولا برای قالب‌بندی از قالب‌های چوبی استفاده می‌شود البته انواع قالب‌های دیگر نیز موجود هستند و مورد استفاده نیز قرار می‌گیرند. پیش از قالب بندی به چرب کردن قالب‌ها می‌پردازند تا قالب‌ها در مرحله بعد به بتن نچسبند. میزان و چگونگی چرب کردن قالب‌ها بسیار مهم است و این کار باید به روش اصولی و صحیح انجام شود تا نتیجه مطلوب حاصل گردد.

بتن‌ریزی

پس از قالب‌بندی به بتن‌ریزی یکی دیگر از مراحل اجرای سازه است؛ می‌پردازیم. در بتن‌ریزی دقت کافی باید صورت گیرد تا این کار به نحو احسنت انجام شود. پس از بتن‌ریزی وقتی بتن‌ها شکل گرفتند قالب‌ها جدا می‌شوند و برای اجرای اسکلت آماده می‌شوند.

اجرای اسکلت

در ادامه مراحل ساخت خانه برای ساخت اسکلت معمولا از انواع اسکلت فلزی یا بتنی استفاده می‌شود که هر دو روش قابل اطمینان هستند ولی چون اسکلت فلزی کمی هزینه بیشتری دارد بنابراین کارفرمایان به اجرای اسکلت بتنی تمایل بیشتری دارند. در اجرای اسکلت ابتدا ستون‌ها ساخته می‌شوند و الویت با ساخت ستون‌هایی است که بیشترین بار را تحمل می‌کنند که ستون‌های وسط مربع هستند سپس ستون‌های کناری و بعد از آن به ساخت ستون‌های گوشه اقدام می‌شود. پس از ساخت ستون‌ها، راه‌پله ساخته می‌شود و سپس طبقات ساخته می‌شوند.

اجرای سقف

پس از پایان یافتن ساخت اسکلت به ساخت سقف یا به اصطلاح طاق زنی اقدام می‌شود. در هر طبقه سقف یا طاق به چند مربع یا مستطیل تقسیم می‌شود و با استفاده از تیرچه‌ها مربع‌ها را به قطعات کوچکتر تقسیم می‌کنند و در نهایت این قطعات کوچک را به وسیله آجر پر می‌کنند که امروزه از مصالح دیگری استفاده می‌کنند که بسیار سبک‌تر هستند و قابلیت عایق صدا و حرارت را نیز دارند.

دیوارچینی

در مراحل ساخت خانه، دیوارچینی پس از تکمیل شدن طاق‌ها انجام می‌شود. معمولا دیوارچینی در ایران به وسیله آجر‌ها انجام می‌شود ولی راه‌های دیگری هم برای این کار وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به دیوار پیش ساخته عایق‌کاری شده اشاره کرد. در پایان اجرای سقف و دیوارچینی بتن پاشی برای استحکام بیشتر صورت می‌گیرد.

اجرای تاسیسات

پس از دیوارچینی نوبت به اجرای تاسیسات می رسد. اجرای تاسیسات یک مرحله مهم در فرآیند ساخت و ساز ساختمان است که شامل نصب و اجرای سیستم‌های مختلفی مانند لوله‌کشی گاز، آب و برق می‌شود. در این مرحله، سیستم‌های مورد نیاز برای تامین و توزیع منابع مختلف در ساختمان نصب و راه‌اندازی می‌شوند.

لوله‌کشی گاز:
در اجرای تاسیسات، یکی از مهمترین موارد لوله‌کشی گاز است. این شامل نصب و اتصال لوله‌های گاز برای تأمین سوخت گاز و ایمنی ساختمان در استفاده از این سوخت است. لوله‌کشی گاز باید با رعایت استانداردها و مقررات ایمنی صورت گیرد تا خطر احتمالی نشت گاز و انفجار را به حداقل برساند.

لوله‌کشی آب:
نصب و اجرای سیستم لوله‌کشی آب نیز جزء اجرای تاسیسات می‌باشد. در این مرحله، لوله‌ها و اتصالات ضروری جهت تأمین آب به نقاط مختلف ساختمان نصب می‌شوند. این شامل لوله‌کشی سیستم تأمین آب سرد و گرم برای مصارف مختلف مانند آب شیرین، آب گرم و سرد حمام، آبجوش و سایر نقاط آبی ساختمان است.

برق‌کشی:
اجرای سیستم برق‌کشی نیز جزء اجرای تاسیسات ساختمان محسوب می‌شود. در این مرحله، کابل‌ها و سیم‌های برق برای انتقال برق از منبع تأمین به نقاط مختلف ساختمان نصب و مونتاژ می‌شوند. این شامل نصب پریزها، سوئیچ‌ها، روشنایی و سایر تجهیزات برقی ساختمان است.

گچ‌ و‌ خاک

گچ و خاک مرحله‌ای است که قبل از انجام فرآیند گچ‌کاری در ساخت و ساز انجام می‌شود. در این مرحله، موادی مانند گچ و خاک به عنوان یک پوشش استفاده می‌شوند تا اتصالات و سطوح مختلف در ساختمان را پوشش دهند و آماده‌سازی مناسبی برای فرآیند گچ‌کاری فراهم کنند.

استفاده از گچ و خاک به عنوان پوشش قبل از گچ‌کاری اهمیت بسیاری دارد. این مواد به سطوح انتقال صافی می‌دهند و باعث می‌شوند که فرآیند گچ‌کاری بهتر و با کیفیت‌تر انجام شود.

نصب چارچوب درها و پنجره‌ها

پس از انجام مرحله گچ و خاک در فرآیند ساخت و ساز، چارچوب درها و قاب پنجره‌ها نصب می‌شوند. چارچوب درها و پنجره‌ها عبارتند از ساختارهایی که برای نصب درها و پنجره‌ها در دیوارها استفاده می‌شوند و به عنوان اتصال بین در و دیوار عمل می‌کنند.

نصب چارچوب درها و پنجره‌ها باید با رعایت استانداردها و ضوابط مربوطه انجام شود. به عنوان مثال، طبق مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان، پنجره‌ها باید دوجداره باشند تا در نهایت کار صادر شود. استفاده از پنجره‌های دوجداره به علت وجود فضای هوایی بین دو لایه شیشه، بهبود عایق حرارتی و صوتی را فراهم می‌کند.

نصب چارچوب درها و پنجره‌ها نیازمند تجربه و مهارت کارگران می‌باشد. در این مرحله، چارچوب درها و قاب پنجره‌ها با دقت و صحیح نصب می‌شوند، به طوری که به دیوار متصل شده و استحکام و پایداری لازم را داشته باشند. همچنین، اهمیتی دارد که نصب چارچوب درها و پنجره‌ها با توجه به ابعاد مناسب و تراز بودن انجام شود تا در نهایت درها و پنجره‌ها به درستی قرار گیرند و به صورت صحیح باز و بسته شوند.

نصب صحیح چارچوب درها و پنجره‌ها اهمیت بسیاری در برابر عوامل مختلف دارد. این عملیات درست باید از نظر عملکرد، عایق‌بندی، امنیت و زیبایی صحیح باشد. چارچوب درها و پنجره‌ها باید به طور صحیح نصب شوند تا همچنان به عملکرد خود در جلوگیری از نفوذ آب، هوا و صدا ادامه دهند و در عین حال زیبایی و استحکام ساختمان را افزایش دهند. توجه به جزئیات در نصب چارچوب درها و پنجره‌ها می‌تواند تأثیر قابل توجهی در کیفیت نهایی ساختمان داشته باشد.

کفسازی

کفسازی به عملیاتی اطلاق می‌شود که به منظور اجرای پوشش کف در فضاهای داخلی و خارجی انجام می‌شود. هدف اصلی کفسازی، ایجاد یک سطح صاف، مقاوم و زیبا برای کف فضا است.

مواد استفاده شده در کفسازی می‌توانند متنوع باشند و بسته به سلیقه و نیازهای صاحبان ساختمان انتخاب می‌شوند. برخی از مواد معمولاً در کفسازی شامل سرامیک، سنگ، کاشی و چوب هستند. هر کدام از این مواد می‌توانند ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را داشته باشند.

سرامیک یکی از محبوب‌ترین مواد استفاده شده در کفسازی است. سرامیک به دلیل مقاومت در برابر رطوبت و خراش، آسانی در نگهداری و قابلیت پاکسازی، انتخاب بسیاری از افراد را به خود جلب کرده است. علاوه بر این، سرامیک در طرح‌ها و رنگ‌های متنوعی در دسترس است که به صورت طبیعی یا شبیه سازی شده از مواد دیگر، ظاهری زیبا و دل‌فریب را به فضا می‌بخشد.

سنگ نیز به عنوان یک ماده پرطرفدار در کفسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سنگ‌های طبیعی مانند مرمر، گرانیت و تراورتن به دلیل زیبایی طبیعی، مقاومت و ماندگاری بالا، ترجیح بسیاری را دارند. همچنین، سنگ‌های مصنوعی با قابلیت شبیه‌سازی ظاهر سنگ‌های طبیعی نیز در بازار موجود هستند.

کاشی نیز به عنوان یک ماده دیگر در کفسازی استفاده می‌شود. کاشی‌ها از مواد مانند خاک سفالی و فسفات سیلیکات ساخته می‌شوند و معمولاً در آشپزخانه‌ها و حمام‌ها به خوبی عملکرد می‌کنند. آن‌ها مقاوم در برابر رطوبت و لکه‌ها هستند و با طرح‌ها و رنگ‌های متنوعی در دسترس هستند.

چوب نیز یک جایگاه خاص در کفسازی دارد. استفاده از چوب در کفسازی به فضا حس گرما و طبیعیت می‌بخشد.

گچ‌ کاری

گچ‌کاری به فرآیندی اشاره دارد که پس از اتمام کفسازی، برای پوشش دیوارها و سقف‌ ها در فضاهای داخلی ساختمان استفاده می‌شود. در این فرآیند، سطوح دیوارها و سقف‌ها با استفاده از گچ پوشانده می‌شوند.

اجرای گچ‌کاری معمولاً پس از نصب ساختار اصلی دیوارها و سقف‌ها انجام می‌شود. ابتدا، لایه‌ای از گچ روی سطح دیوارها و سقف‌ها تهیه و اعمال می‌شود. این لایه اولیه به عنوان “ملات گچ” شناخته می‌شود و به منظور بستن نقاط اتصال و یکنواخت کردن سطح دیوارها و سقف‌ها استفاده می‌شود.

بعد از اعمال لایه ملات گچ اولیه، لایه‌های بیشتری از گچ بر روی سطح اضافه می‌شوند تا سطح صاف و یکنواختی حاصل شود. این لایه‌های بیشتر معمولاً با نام “لایه فینیش” یا “لایه تمامیت” شناخته می‌شوند و به منظور ایجاد یک پوشش نهایی صاف و زیبا بر روی سطح استفاده می‌شوند.

اجرای نما

اجرای نما به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن برای پوشش بخش‌های خارجی ساختمان از مواد مختلفی استفاده می‌شود. نما، زیبایی ساختمان است که از جنس‌های متنوعی مانند سنگ، فلز، آجر، شیشه و سیمان ساخته می‌شود.

اجرای نما می‌تواند قبل، حین یا بعد از گچ‌کاری انجام شود. برخی از فرآیندهای نماپوشانی می‌توانند به صورت همزمان با گچ‌کاری انجام شوند، مانند استفاده از سیستم‌های نمایشی مانند سیستم‌های سنگی یا شیشه‌ای.

نماها می‌توانند با استفاده از سنگ طبیعی، سنگ مصنوعی، آجر، پنل‌های فلزی، شیشه و سیمان اجرا شوند. هر کدام از این مواد نما ویژگی‌ها و استحکام متفاوتی را به ساختمان می‌بخشند.

سنگ طبیعی: استفاده از سنگ طبیعی در نماها به ساختمان ظاهری زیبا و طبیعی می‌بخشد. سنگ‌های طبیعی مانند مرمر، گرانیت و تراورتن در اجرای نما استفاده می‌شوند. آن‌ها مقاومت و طول عمر بالا، مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی و جذابیت طبیعی را به نما می‌بخشند.

سنگ مصنوعی: سنگ‌های مصنوعی، از جمله سنگ مصنوعی کامپوزیت، سنگ مصنوعی فایبرگلاس و سنگ مصنوعی سیمانی، گزینه‌های دیگری برای اجرای نما هستند. این نوع سنگ‌ها می‌توانند به طور مشابهی به سنگ‌های طبیعی به نما زیبایی و مقاومت بخشند.

آجر: آجر نیز ماده‌ای است که برای اجرای نما استفاده می‌شود. آجرهای سفالی یا سیمانی می‌توانند به صورت آجر نما در ساختمان‌ها استفاده شوند. این نوع نماها معمولاً به ظاهر سنتی و گرمایی به ساختمان می‌بخشند.

فلز: استفاده از پنل‌های فلزی برای اجرای نما، به ساختمان ظاهری صنعتی و مدرن می‌بخشد. 

دکوراسیون داخلی و اجرای فضای سبز

دکوراسیون داخلی و اجرای فضای سبز به مراحل آخر ساخت و ساز خانه اشاره دارند و پس از اتمام نازک‌کاری، اقدام به اجرای این بخش‌ها می‌شود. این فرآیند شامل انجام کارهایی مانند نصب کابینت، کمد دیواری، راه‌اندازی سیستم‌های آب و فاضلاب، نصب وان حمام، نصب پکیج رادیاتور، نصب سیستم آیفون و سایر اقلام دکوراتیو است.

دکوراسیون داخلی شامل تمامی فعالیت‌هایی است که به منظور تزئین و تکمیل فضاهای داخلی ساختمان انجام می‌شود. این شامل انتخاب و نصب کابینت‌های آشپزخانه، کمدها و قفسه‌های دیواری، طراحی و اجرای سیستم‌های روشنایی، انتخاب پوشش‌های دیواری و کف‌پوش‌ها، انتخاب و نصب پرده‌ها و پوشش‌های پنجره، طراحی و مبلمان‌بندی فضاهای نشیمن و خواب و سایر عناصر دکوراسیون داخلی است.

فضای سبز در دکوراسیون داخلی به استفاده از گیاهان و اجرای مناظر طبیعی در داخل ساختمان اشاره دارد. اجرای فضای سبز می‌تواند شامل استفاده از گلدان‌ها و گلدان‌های آویزان، بوته‌ها و گیاهان آپارتمانی، دیوارهای سبز، تراس و باغچه‌های داخلی و سایر اقدامات مرتبط با ایجاد فضای سبز در داخل ساختمان باشد.