جزوه درس مساحی و نقشه برداری

۱۲ تیر ۱۴۰۰

۰ زمان تقریبی مطالعه 2 دقیقه

تعریف و اهمیت نقشه برداری

نقشه برداری رشته ایست از ریاضیات عملی ،که هدف از آن تعیین شکل مسطحاتی و ارتفاعی عوارض زمین
و یا قطعات آن است. معمولا نتیجه نقشه برداری از یک منطقه بصورت نقشه، روی یک صفحه نمایش داده
میشود. نقشه برداری به منظورهای گوناگون مورد استفاده قرار می گیرد. هر پروژۀ عمرانی، قبل از اجرا و نیز
در حین اجرا احتیاج به اطلاعاتی دارد که از برداشتهای نقشه برداری به دست می آیند. بعضی از فعالیتهای
عمرانی که نقشه برداری در آنها سهم مؤثری دارد عبارتند از: راه سازی، شهرسازی، سدسازی، شبکه های
آبیاری و آبرسانی، پروژه های لوله کشی برای انتقال مایعات و گازها، مطالعات زمین شناسی، خاکشناسی و
هیدرولوژی، معدن و فعالیتهای مربوط به آن، احداث مترو، زهکشی و اصلاح زمین های کشاورزی، تسطیح
اراضی، اصلاح مسیر رودخانه ها و کنترل سیلاب ها.

به طور کلی عملیات نقشه برداری شامل سه مرحله میباشد:

۱ -برداشت : در این مرحله، اندازه گیریهای مختلف در سطح زمین انجام می گیرند.
این اندازه گیری ها، عمدتاً شامل فاصله افقی و عمودی بین نقاط و زوایای افقی و عمودی بین خط هائی است
که این نقاط را به هم وصل میکنند. لازمه عملیات برداشت، ایجاد شبکه ای از ایستگاه های ثابت به نام
“شبکۀ نقاط کنترل” می باشد. این نقاط باید در محل های مناسب با استفاده از سکوهای بتنی یا مصالح دیگر
ساخته شوند. ابتدا موقیت این نقاط تعیین و بعد عوارض و جزئیات زمین نسبت به آنها برداشت می شوند.
احداث شبکۀ نقاط کنترل، با توجه به قواعد و روابط هندسی و مثلثاتی حاکم بر اشکال موجود در شبکه، این
امکان را به وجود می آورد که مقدار خطا معلوم گردد تا در صورت قابل قبول بودن بین سنجش ها سرشکن
شود. علاوه بر این، با احداث شبکۀ نقاط کنترل احتمال جمع شدن خطاها از بین رفته و از تأثیر خطاهای
یک عارضه بر عوارض و جزئیات دیگر جلوگیری می شود.

۲ -محاسبه و ارائه نتایج: محاسبۀ خطاها، مقایسۀ آنها با حد مجاز و سرشکنی آنها، محاسبه مختصات
تصحیح شدۀ نقاط، محاسبۀ ارتفاع ها و تصحیح آنها و نیز محاسبۀ کمیت هائی نظیر سطح و حجم در این
مرحله صورت می گیرد.

۳ -پیاده کردن طرح : در کارهای عمرانی از نقشه برای طراحی پروژه های ساختمانی نظیر راه، خط آهن،
سد،پل وغیره استفاده می شود. پروژۀ طراحی شده باید در زمین پیاده شود، به این معنی که نقاط پروژه، که
مختصاتشان در نقشه معلوم است، در روی زمین مشخص گردند . معمولا نقاط با استفاده از مختصات قطبی
(زاویه و طول) در زمین پیاده می شوند .