گابیون چیست و چه کاربردهایی دارد؟

گابیون جنبه ی تزئینی و برای زیبایی محیط استفاده می شود. این سیستم سازه‌ای شامل توالی از مشبک‌های فلزی است که با پر کردن آنها به وسیله سنگ، قلوه‌ سنگ، قطعات مختلف تشکیل می‌شود. در این مقاله از پورتال جامع مهندسین ایران، به معرفی گابیون، ساختار آن، مواد استفاده شده و کاربردهای آن خواهیم پرداخت.

گابیون چیست؟

گابیون (به انگلیسی: gabion) یا تورسنگ، به یک قفس توری اطلاق می‌شود که درون آن با استفاده از قلوه‌ی سنگ و قطعات مختلف به صورت خشکه‌ چینی پر می‌شود. در گذشته، این تورسنگ به شکل سبد استوانه‌ای بدون ته ساخته می‌شد و با استفاده از خاک پر می‌شد. این ساختار برای جان پناه استفاده می‌شد و به آن سَلّه‌اندازی نیز می‌گفتند. واژه “سله” برای اشاره به زنبیل‌ها و سبدهای بزرگ استفاده می‌شد.

تاریخچه گابیون

استفاده از گابیون به دوران باستان برمی‌گردد. اولین شواهد از کاربرد این سازه‌ها را می‌توان در نقاشی‌های مصری باستان مشاهده کرد. در آن زمان از گابیون برای ساخت دیوارهای دفاعی و استحکام‌ بخشی به خاکریزها استفاده می‌شد. در قرون وسطی نیز از این روش برای ساخت پل‌ها و سدها استفاده می‌شد.

در دوران مدرن، گابیون‌ها به دلیل تطبیق‌پذیری، استحکام و زیبایی مورد توجه قرار گرفته‌اند. از این سازه‌ها می‌توان در شرایط مختلف آب و هوایی و برای طیف وسیعی از کاربردها استفاده کرد.

انواع گابیون

گابیون ها به طور کلی به دسته های زیر تقسیم می شوند:

– گابیون های سبدی:

این نوع گابیون رایج ترین نوع است و شبیه به سبد یا جعبه است.
از آنها برای طیف گسترده ای از کاربردها از جمله کنترل فرسایش، ساخت دیوار حائل و محوطه سازی استفاده می شود.
گابیون های سبدی در اندازه های مختلف موجود هستند و می توان آنها را با سنگ های مختلف پر کرد.

– گابیون های کیسه ای:

این نوع گابیون کوچکتر و سبک تر از گابیون های سبدی است و شبیه کیسه است.
از آنها معمولاً برای کاربردهای کوچکتر مانند زهکشی و حفاظت از گیاهان استفاده می شود.
گابیون های کیسه ای را می توان به سرعت و به راحتی نصب کرد و برای پر کردن آنها می توان از طیف گسترده ای از مصالح استفاده کرد.

– تشک های گابیون:

این نوع گابیون مسطح و انعطاف پذیر است و شبیه به تشک است.
از آنها معمولاً برای کنترل فرسایش در شیب ها و بستر رودخانه ها استفاده می شود.
تشک های گابیون می توانند با آب پر شوند که به افزایش وزن و پایداری آنها کمک می کند.

– توری سنگی بی شکل:

این نوع گابیون از توری فلزی بدون شکل خاصی ساخته شده است.
از آن می توان برای پر کردن حفره ها و شکاف ها و همچنین برای تثبیت خاک استفاده کرد.
توری سنگی بی شکل انعطاف پذیر است و می تواند به اشکال مختلف درآید.

– توری سنگی تزئینی یا دکوراتیو:

این نوع گابیون از توری فلزی با روکش PVC یا رنگ شده ساخته شده است.
از آن برای اهداف زیبایی در محوطه سازی و طراحی داخلی استفاده می شود.
توری سنگی تزئینی در رنگ ها و طرح های مختلف موجود است و می توان از آن برای ایجاد اشکال و حصارهای منحصر به فرد استفاده کرد.

موارد استفاده از گابیون

از گابیون در جنبه ی تزئینی و برای زیبایی محیط استفاده می شود. قفس های گابیون در اشکال مختلف می سازند و با سنگ هایی در رنگ ها و اندازه های مختلف پر می شوند. از جنبه ی تزئینی گابیون که بگذریم، موارد عمرانی را هم باید به کاربردهای این محصول اضافه کرد. در سد سازی، فنس کشی و حصار کشی از گابیون استفاده می شود.

گابیون ها از نظر اقتصادی در مصارف حصار کشی بسیار به صرفه هستند و به همین دلیل است که از محبوبیت زیادی برخوردارند. از دیگر موارد کاربرد گابیون می توان به مهار دیوارهای سنگی، پوشش کف آبراهه ها، مهار سنگ های متمرکز و … اشاره کرد.

با توجه به کاربرد توری های گابیون، بایستی آن را از جنبه های مختلفی از قبیل خصوصیات رفتاری، شکل پذیری، استحکام، طراحی و محاسبه سازه ها مورد بررسی و ارزیابی قرار داد.

از گابیون در مهندسی سازه همچون: سدسازی، پوشش کف آبراهه‌ها، موج‌شکن، مقاوم سازی بناهای سست، مهار دیوارهای سنگی، به عنوان فنس و حفاظ و … و در راه سازی به منظور جاده سازی، مهار سنگ های متمرکز بر راه ها استفاده می شود. گابیون ها در ایجاد دیوارهای محافظ و یا دیوار حائل، محوطه سازی، نماسازی، مبلمان شهری و … نیز نقشی بزرگ ایفا می کنند.

همچنین گابیون ها در ساخت ساختمان ها نیز کاربرد داشته و برخی از این نوع ساختمان ها تماماً بر اساس گابیون ساخته شده و به طور کامل بار ساختمان را بر دوش می کشند. گابیون ها امروزه برای تزیین و زیبایی در نمای خارجی ساختمان ها نیز کاربرد داشته و خصوصاً در مراکز تجاری از دیوارهای گابیونی استفاده می شود.

اما استفاده از گابیون به همین جا ختم نشده و قطعاً شما نیز بارها دیده اید، مبلمان شهری و سنگی که از گابیون ها ساخته شده و بسیاری از عناصر تزیینی دیگر که توسط آن ها زیبایی خاصی به چهره های شهری داده شده است.

مشخصات فنی گابیون

مشخصه	توضیحات
نوع مفتول	گالوانیزه گرم
قطر مفتول	۲.۵ تا ۵ میلی متر
چشمه گابیون	شش ضلعی
اندازه چشمه	۸×۸، ۸×۱۰، ۱۰×۱۲
چشمه گابیون مترز	۵×۶ (مخصوص کف آبراهه ها)
عرض رول ها	۱، ۱.۵، ۲، ۲.۵ و ۳ متر

مزایای گابیون

گابیون ها به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود، مزایای متعددی را ارائه می دهند که آنها را به گزینه ای محبوب برای طیف گسترده ای از کاربردها تبدیل می کند. برخی از مزایای کلیدی گابیون عبارتند از:

اقتصادی بودن گابیون ها:

• گابیون ها در مقایسه با سایر مصالح سنتی مانند بتن و سنگ تراشیده، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر هستند.
• به دلیل سادگی در طراحی و ساخت، نیاز به نیروی کار و تجهیزات کمتری دارند.
• همچنین می توان از مصالح محلی مانند سنگ های شکسته یا قلوه سنگ در ساخت آنها استفاده کرد که به کاهش هزینه ها کمک می کند.

کاربری فراوان گابیون ها:

• گابیون ها می توانند برای طیف گسترده ای از کاربردها از جمله کنترل فرسایش، زهکشی، حفاظت از ساحل، ساخت دیوار حائل و محوطه سازی استفاده شوند.
• قابلیت انعطاف پذیری آنها این امکان را فراهم می کند که در زمین های ناهموار و چالش برانگیز به کار گرفته شوند.
• همچنین می توان از آنها برای ایجاد سازه های منحنی و زاویه دار استفاده کرد که در سایر مصالح امکان پذیر نیست.

پایداری گابیون ها:

• گابیون ها سازه های بسیار بادوام و ماندگاری هستند که می توانند در برابر شرایط آب و هوایی شدید و تنش های زمین مقاومت کنند.
• نفوذپذیری آنها به زهکشی آب و جلوگیری از تجمع فشار آب کمک می کند که به نوبه خود باعث افزایش پایداری آنها می شود.
• گابیون ها همچنین با محیط زیست سازگار هستند و می توانند زیستگاه طبیعی گیاهان و جانوران را فراهم کنند.

زیبایی گابیون ها:

• گابیون ها می توانند از نظر زیبایی شناسی دلپذیر باشند و با طیف گسترده ای از سبک های معماری و محوطه سازی هماهنگ شوند.
• ظاهر طبیعی آنها می تواند مکمل مناظر طبیعی باشد و حس گرما و صمیمیت را به فضاهای بیرونی اضافه کند.
• گابیون ها را می توان با استفاده از سنگ های مختلف، رنگ ها و بافت ها سفارشی کرد تا ظاهری منحصر به فرد و چشم نواز ایجاد شود.

کاربردهای متنوع گابیون ها:

• امروزه از گابیون ها و سبدهای سنگی در طرح های مختلف معماری و محوطه سازی نیز استفاده می شود و از این جهت نیز کاربرد دیگری یافته اند.
• از آنها می توان برای ساخت دیوارهای حائل، پله ها، نیمکت ها، باغچه ها، مجسمه ها و سایر عناصر تزئینی استفاده کرد.
• خلاقیت طراحان در استفاده از گابیون ها در فضاهای مختلف، چشم اندازهای جدیدی را به وجود آورده است.

گابیون چگونه ساخته می‌شود؟

گابیون‌ها از توری‌های فلزی و سنگ‌ های طبیعی یا سنگ‌های مصنوعی تشکیل شده‌اند. فرایند ساخت گابیون عموماً شامل مراحل زیر است:

۱- طراحی: در ابتدا، بر اساس نیازها و کاربردهای مورد نظر، گابیون طراحی می‌شود. این شامل تعیین اندازه، شکل و ساختار کلی گابیون می‌شود.

۲- آماده‌سازی توری فلزی: توری فلزی از جنس استیل یا فولاد ضد زنگ به شکل پانل‌های مستطیلی تولید می‌شود. پانل‌های توری به صورت دستی یا با استفاده از ماشین‌ آلات خاص برش داده می‌شوند.

۳- بسته‌بندی توری: پس از برش توری، برای جلوگیری از خراشیدگی و آسیب‌های احتمالی، پوشش ضد زنگی مانند روکش پلاستیکی یا رنگ‌آمیزی انجام می‌شود.

۴- تهیه سنگ‌ها: سنگ‌های طبیعی یا سنگ‌های مصنوعی در اندازه‌های مناسب برای پر کردن توری گابیون آماده می‌شوند. این سنگ‌ها می‌توانند به صورت دستی یا با استفاده از ماشین‌آلات برش و شکل‌دهی شوند.

۵- نصب توری و پر کردن: توری فلزی با استفاده از اتصالات و پیچ‌ها به هم متصل می‌شود تا قفس گابیون شکل بگیرد. سپس، سنگ‌ها به طور مرتب درون توری قرار داده می‌شوند تا فضای داخلی گابیون پر شود.

۶- تثبیت و بسته‌بندی: پس از پر شدن گابیون با سنگ‌ها، اتصالات و پیچ‌ها دقیقاً بسته می‌شوند تا قفس محکمی شکل گیرد. سپس، گابیون بسته‌بندی می‌شود و آماده حمل و نقل به محل مورد نظر می‌شود.

۷- نصب و مونتاژ: در محل مورد نظر، گابیون به کمک اتصالاتی نصب می‌شود و به زمین یا سازه محیطی مرتبط متصل می‌شود. در این مرحله، گابیون‌ها به ترتیب مورد نیاز برای رسیدن به شکل و ساختار مورد نظر قرار می‌گیرند.

با رعایت نکات فنی و استانداردهای مربوطه، فرایند ساخت گابیون‌ها انجام می‌شود. لازم به ذکر است که جزئیات و مراحل دقیق ساخت گابیون ممکن است بسته به نوع و اندازه گابیون و همچنین شرایط خاص پروژه متفاوت باشد.

عوامل موثر بر قیمت گابیون

قیمت گابیون به عوامل مختلفی بستگی دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره می شود:

– نوع توری: قیمت توری گابیون با توجه به نوع مفتول، قطر مفتول و اندازه چشمه ها متفاوت است. به طور کلی، توری های گالوانیزه گرم با قطر مفتول بیشتر و اندازه چشمه کوچکتر گران تر هستند.

– ابعاد گابیون: قیمت گابیون با توجه به ابعاد آن (طول، عرض و ارتفاع) متفاوت است. گابیون های بزرگتر به طور طبیعی گران تر از گابیون های کوچکتر هستند.

– نوع مصالح پرکننده: قیمت گابیون با توجه به نوع مصالحی که برای پر کردن آن استفاده می شود متفاوت است. به طور کلی، سنگ های با کیفیت تر و گران تر مانند سنگ گرانیت و مرمر قیمت گابیون را افزایش می دهند.

– دستمزد نصب: هزینه نصب گابیون نیز به عوامل مختلفی مانند پیچیدگی پروژه، حجم کار و دستمزد نصاب بستگی دارد.

– منطقه جغرافیایی: قیمت گابیون می تواند در مناطق مختلف جغرافیایی به دلیل نوسانات قیمت مواد اولیه و دستمزدها متفاوت باشد.

– برند: برندهای مختلف گابیون ممکن است قیمت های متفاوتی برای محصولات خود ارائه دهند.