مقیاس چیست؟ آشنایی با انواع مقیاس ها در نقشه برداری
آیا با انواع مقیاس ها آشنایی دارید؟ هنگامی که بخواهیم تصویری از یک جسم توسط نرم افزار و یا بر روی کاغذ ترسیم کنیم ممکن است آن شیء به قدری بزرگ باشد که نتوان آن را به همان اندازه واقعی ترسیم کرد و یا به حدی کوچک که نیاز است اندازه‌های آن را چند برابر بزرگ کنیم و تازه در این صورت می توان جزئیات آن را بهتر درک کرد. در اینجاست که مقیاس به کمک‌مان می آید. حتما می پرسید مقیاس چیست ؟ جای نگرانی نیست برای آشنایی بهتر با این واژه و درک درست از عملکرد آن با ما همراه باشید.
مقیاس چیست ؟
مقیاس ها معیار های اندازه گیری با کاربرد بسیار بالا هستند که در نقشه برداری و ترسیمات واقعی بر روی زمین ها مورد استفاده قرار می گیرند، شما می توانید در ترسیمات واقعی از این مقیاس ها برای ایجاد یک نقشه از تمامی محل های مورد نظر خود استفاده کنید. در تعریف لفظی مقیاس را می توان به صورت زیر تعریف کرد :
(( مقیاس نقشه رابطه بین یک واحد طول روی نقشه و طول مربوط روی زمین می باشد))
در معنای این تعریف می توان گفت مقیاس واقعی هر نقشه رابطه ای است که بین واحد ترسیمات یک نقشه و واحد مقدار طول های واقعی بر روی زمین های واقعی می باشد، زمانی که یک مهندس قصد ترسیم نقشه یک مکان را دارد به صورت دقیق از طول و عرض مکان و ارتفاعات مکان میزانی را تهیه می کند، سپس با کوچک کردن این میزان به حدی که بتوان آن را در یک نقشه شکل داد ، نقشه برداری می کند و یک مقیاس را برای نقشه تعیین می کند، شما زمانی که طول بیان شده را در مقیاس ضرب کنید به راحتی می توانید میزان طول واقعی زمین را دریافت کنید.
در تعریف دیگر مقیاس را می توان فاصله دو نقطه با یکدیگر روی نقشه تا فاصله دو نقطه با یکدیگر روی زمین واقعی معرفی کرد، برای مثال اگر فاصله واقعی روی یک زمین حدود ۴۰۰ متر باشد شما می توانید از مقیاس برای کوچک کردن این میزان و نمایش آن در نقشه استفاده کنید، با توجه به محاسبات برای نمایش این مقیاس با ۴ سانتی متر بر روی نقشه می توان مقیاس را ۱۰۰۰ بر روی ۱ معرفی کرد.
انواع مقیاس
معمولا مقیاس ها در نقشه برداری به ۳ دسته اصلی تقسیم می شوند که عبارتند از:
- مقیاس توصیفی
- مقیاس خطی یا ترسیمی
- مقیاس عددی
در این بخش می خواهیم تعریفی کوچک و دقیق از هر کدام از مقیاس ها در نقشه برداری بیان کنیم تا تفاوت بین آنها برای شما مشخص شود.
انواع مقیاس برای استفاده در نقشه های متفاوت
- نقشه های موضوعی
- نقشه های کلی
- نقشه های ناوبری
- نقشه های توپوگرافی
- نقشه های سری
- نقشه های کاداستر
- نقشه های معمولی
برای هر کدام از نقشه های ذکر شده شما می توانید از انواع مقیاس استفاده کنید، اما مقیاس ها در نقشه برداری متفاوت می باشند و برای برخی از مقیاس ها در نقشه برداری همخوانی وجود دارد، یعنی شما نمی توانید از یک مقیاس متفاوت دیگر برای نقشه برداری استفاده کنید، زمانی که همخوانی بین نقشه و مقیاس وجود داشته باشد استفاده درست از مقیاس تعیین شده می باشد و بهتر است که شما از مقیاس دیگری برای نقشه برداری استفاده نکنید.
برای مثال در برخی از نقشه ها از مقیاس کوچک، در برخی دیگر از نقشه ها از مقیاس های بزرگ،مقیاس های کوچک مایل به اینچ و انواع مقیاس های بزرگ مایل به اینچ استفاده می شود. این مقیاس ها به صورت همزمان می توانند به جای یکدیگر نیز استفاده شوند، اما کاربرد هر کدام از آنها برای برخی از نقشه ضروری و مناسب می باشد.
تعریف مقیاس های عددی
مقیاس های عددی دسته ای از مقیاس های دقیق می باشند که می توان از آنها در نقشه برداری استفاده کرد، تمامی افراد نسبت به این مقیاس ها دارای شناخت بسیار بالا می باشند زیرا در دوران تحصیلی این مقیاس ها در واحد جغرافیا برای شما توضیح داده می شوند.
مقیاس های عددی در انواع مقیاس از ساده ترین نمونه ها معرفی می شوند، و شما می توانید از آنها همیشه و همه جا استفاده کنید، اگر دقت داشته باشید متوجه این موضوع خواهید شد که مقیاس های عددی در دوران دبیرستان و راهنمایی دوران تحصیلی با حرف N برای شما نمایش داده شده اند.
حرف N برای نمایش اندازه واقعی اجسام و اندازه ترسیمی آنها بر روی کاغذ می باشد، برای مثال اگر شما نقشه یک خانه را تهیه کنید ، در قسمت پایین نقشه برای شما یک عدد به عنوان مقیاس نقشه نمایش داده می شود، همچنین در طول نقشه عددهایی با میزان سانتی متر یا میلی متر برای هر دیوار و… نمایش داده می شود، شما برای به دست آوردن میزان طول واقعی دیوار ها و زمین ها می توانید عددهای نمایش داده شده در نقشه را در مقیاس ضرب کنید تا میزان واقعی به شما نمایش داده شود.
میزان های مقیاس عددی در نقشه
مقیاس های عددی در نقشه دارای انواع مقیاس متفاوتی نسبت به هم می باشند، برای مثال ممکن است که شما نقشه یک خانه را تهیه کنید و به دلیل نقشه برداری بسیار دقیق از واحد های میلی متر استفاده کنید، مقیاس این نقشه میزان متر بر میلی متر می باشد و شما با ضرب اندازه های هر نقشه میزان میلی متر را به متر در زمین واقعی تبدیل خواهید کرد.
اما در برخی از نقشه ها مانند نقشه یک زمین ساده میزان دقت بسیار پایین تر می باشد و شما نیاز به نمایش دقیق اجسام در نقشه ندارید، به همین دلیل می توانید از واحد سانتی متر برای نمایش نقشه استفاده کنید، مقیاس سانتی متر در زمین واقعی به متر تبدیل خواهد شد.
تعریف مقیاس توصیفی
مقیاس های توصیفی در نقشه برداری یکی از کاربردی ترین انواع مقیاس شناخته می شوند، شما می توانید از این مقیاس برای نقشه برداری در تمامی زمین ها و خانه استفاده کنید، بسیاری از افراد نسبت به این مقیاس در انواع مقیاس آشنایی کافی را ندارند اما برای تعریف این مقیاس در یک تعریف لفظی می توانید از تعریف زیر استفاده کنید:
( مقیاس توصیفی به نسبت طول یک خط بر روی هر نقشه ترسیمی و طول همان خط بر روی زمین واقعی گفته می شود)
میزان مقیاس توصیفی در نقشه
برای مثال شما یک خط را روی یک نقشه مشاهده می کنید ، در کنار این خط نوشته شده است که ۳ سانتی متر می باشد، اما مقیاس نقشه ۱/۱۰۰۰ می باشد، این مقیاس یعنی شما باید هر یک سانتی متر را ضربدر ۱۰۰۰ کنید تا میزان اندازه های واقعی بر روی زمین واقعی به دست آید.در برخی دیگر از نقشه ها مقیاس به صورت متر و کیلومتر می باشد و با عدد ۱/۱۰۰۰ نمایش داده می شود، یعنی هر یک متر در نقشه نمایش دهنده یک کیلومتر در زمین های واقعی است، برای مثال اگر شما نقشه یک جاده را دریافت کنید، هر یک متر که در نقشه نمایش داده شده باشد، نشان دهنده یک کیلومتر است.
مقیاس های خطی یا ترسیمی
مقیاس های خطی یا ترسیمی به عنوان یکی از پرکاربردترین انواع مقیاس در تمامی نقشه ها وجود دارد، زمانی که شما زیر نقشه را مشاهده می کنید، یک نمودار خواهید دید که نشان دهنده مقیاس می باشد، در نمودار از طرف چپ به راست شما درجه بندی را دریافت خواهید کرد، هر درجه بندی ممکن است با سایز های مختلفی به عنوان یک مقیاس وجود داشته باشد که شما با توجه به عدد مقیاس نسبت به نوع آن اطلاع پیدا خواهید کرد.
تعریف اصلی مقیاس های ترسیمی
(مقیاس ترسیمی به مقیاسی گفته می شود که نمایش دهنده میزان فاصله واقعی تا فاصله ترسیمی بر روی نقشه به صورت تصویری همراه با درجه باشد.)
مقیاس ها در نقشه برداری چه کاربردی دارند؟
تا به حال فکر کرده اید که چرا ما انواع مختلفی از نقشه ها را داریم؟ ما نقشه هایی داریم که تمام قاره ها را نشان می دهد و نقشه هایی که همه خانه های یک شهر کوچک را نشان می دهد. ما نقشه هایی داریم که اطلاعات مربوط به افراد ساکن در آنجا، نحوه استفاده از زمین یا حتی غلظت یک گونه در معرض خطر را به ما نشان می دهد. بخش مهمی از نقشه مقیاس استفاده از آن است، اما این به نوع داده ای که می خواهیم بدانیم بستگی دارد.
مقیاس ها در نقشه برداری سه نوع است: مقیاس توصیفی، خطی یا ترسیمی و عددی. هر کدام عملکرد بسیار متفاوتی دارند، با این وجود هر سه نیز می توانند با هم کار کنند.
مقیاس های استفاده شده در نقشه برداری، که معمولاً در گوشه پایین صفحه نشان داده می شوند، از فاصله نسبی استفاده می کنند. شما نمی توانید انتظار داشته باشید که یک نقشه منطبق دقیق با چشم انداز باشد یا لازم است که کیلومترها کاغذ را باز کنید. با ایجاد یک تصویر کوچکتر از منظره واقعی، نقشه به ابزاری مفید تبدیل می شود. با این حال، روابط بین مکان های روی نقشه باید مطابق با واقعیت باشد. اینجاست که مقیاس ها در نقشه برداری وارد می شود تا به ما بگویید فاصله مشخصی از نقشه در فضای واقعی چیست.
نقشه ها در کنار مقیاس های کاربردی، نسخه های فشرده شده ای از دنیای واقعی هستند به این معنی که یک قطعه زمین بزرگ بر روی یک قطعه کاغذ یا پرونده دیجیتال کوچکتر ساخته می شود. مقیاس ها در نقشه برداری اغلب به عنوان نسبت بین اندازه دنیای واقعی و اندازه واحد در نقشه نشان داده می شود.
مقیاس به غیر از دنیای معماری و نقشه برداری، در صنایع مختلف نیز تاثیرگذار بوده و روز به روز بر اهمیت استفاده از آن در دنیا افزوده می شود.
بررسی انواع مقیاس نقشه؟
همانطور که گفته شد، رابطه بین فاصله روی نقشه و فاصله در زمین را مقیاس نقشه می گوییم. در واقع نقشه ای که با توجه به مقیاس بر روی کاغذ طراحی و ترسیم شده باشد، کپی دقیق از شی واقعی است، اما کوچکتر یا بزرگتر از جسم واقعی خواهد بود.
** معمولا مقیاس ها در نقشه برداری به دو صورت کسری و یا به شکل ترسیمی به کار گرفته می شوند. توجه داشته باشید که برای نقشه های بزرگ باید از مقیاس عددی استفاده کنید و برای نقشه های کوچک نیز می توانید از مقیاس ترسیمی کمک بگیرید.
مقیاس ها در نقشه برداری از نظر اندازه به دسته تقسیم می شوند:
- مقیاس بزرگ
- مقیاس کوچک
به عنوان مثال اگر مخرج کسر کوچک تر باشد، به آن مقیاس بزرگ می گویند و برعکس اگر عدد مخرج بزرگتر باشد به آن مقیاس کوچک گفته می شود.
علاوه بر این مقیاس ها در نقشه برداری، از نظر کاربرد به دسته تقسیم می شوند:
- مقیاس عددی
- مقیاس ترسیمی
شما متناسب با نوع نقشه می توانید از مقیاس های بالا استفاده کنید. البته مقیاس ها و استفاده از آنها قانون خاص خود را دارند و در حوزه های مختلف نقشه برداری به کار گرفته می شوند. اگر یک نوع مقیاس به شما داده شود، باید بتوانید آن مقیاس را به هر دو مقیاس دیگر تبدیل کنید. این کار به برخی از تمرینات نیاز دارد که می توانید آنها را به راحتی یاد بگیرید.
