مصالح ساختمانی

انواع ماسه و کاربردهای آن

در این مقاله آشنا خواهیم شد که ماسه در حقیقت چیست، چگونه شکل گرفته است و چرا گاها در طیف رنگ های مختلف دیده می شود. و به طور کلی می توان ماسه را بر اساس دسترسی و منبع، شکل ظاهری و اندازه دانه، کاربرد، تحلیل غربال و ترکیب شیمیایی در دسته بندی های مختلف قرار داد. برای آشنایی بیشتر درباره ماسه و انواع ماسه در ادامه با پورتال جامع مهندسین ایران همراه باشید.

شناخت ماسه و انواع آن و کاربرد آنها در قسمت های مختلف ساختمان یکی از مسائلی می باشد که معمولا از سوی مجریان ساختمان مورد غفلت واقع می گردد. به طور مثال اگر برای ساخت دوغاب سنگ های نما از ماسه خاکدار استفاده گردد، چیزی شبیه به فاجعه خواهد بود و در صورتی که اسکوپ مناسب پشت سنگ ها انجام نشود افتادن سنگ نما در سال های اول بهره برداری قطعی خواهد بود.

انواع ماسه بر اساس منبع

به طور کلی ماسه به دو دسته طبیعی و مصنوعی قرار دارد. ماسه طبیعی شامل انواع ماسه های رودخانه ای و معدنی می باشد. در ماسه های مصنوعی نیز طی فرایندی ناخالصی آن گرفته می شود.

ماسه رودخانه ای

ماسه های رودخانه ای از کناره های رودخانه ها و بستر آن به دست می آید. این نوع ماسه معمولاً به رنگ سفید خاکستری می باشد و از کیفیت خوبی هم برخوردار می باشد. ماسه ی رودخانه ای دانه بندی خوبی دارد و برای تمام انواع بتن و کارهای بنایی مناسب می باشد.

ماسه رودخانه ای

ماسه ی معدنی

ماسه ی معدنی نوع طبیعی و درشت ماسه می باشد که با حفر کردن ۲ تا ۳ متری زمین استخراج می شود. این ماسه به دلیل وجود اکسید های آهن در اطراف دانه ها به رنگ قرمز – نارنجی است. این دانه های ماسه بدون نمک بوده، زیرا با رطوبت موجود در هوا واکنش نمی دهند. همان گونه که گفته شد ماسه ی معدنی نوع درشتی از ماسه می باشد و در صورتی که از حد قابل قبول درشت تر باشد، استفاده از آن را توصیه نمی کنیم.

ماسه ی رودخانه ای، ارزان ترین نوع منبع ماسه می باشد. با این وجود حفاری های بیشتر در بستر رودخانه برای برآورده کردن نیاز فزاینده ی ماسه در صنعت ساختمان، به عدم تعادل اکولوژیکی منجر شده و تأثیر تخریب کننده بر محیط زیست دارد.

ماسه ی رودخانه ای دارای سیلیکا می باشد. وجود مقدار زیاد سیلیکا در ماسه سبب غیرقابل استفاده شدن آن در بتن و ایجاد فرسایش در سطح آن می شود. برای حل این مشکل، ماسه باید برای تعیین مقدار سیلیکا آزمایش شود. ماسه ی خوب باید کمتر از ۵ درصد دارای سیلیکا باشد.

ماسه ی مصنوعی

به دلیل رشد شدید ساخت و ساز، ماسه زیادی نیاز می باشد. برای برآورده کردن این نیاز و نگهداری تعادل اکولوژیکی بدون تأثیر مخرب بر محیط زیست، ماسه ی مصنوعی تولید می گردد.

ماسه ی مصنوعی جایگزینی برای ماسه رودخانه ای می باشد. این ماسه با شکستن سنگ های گرانیتی ایجاد می شود. ماسه ی مصنوعی در فرآیند شکل دادن به شکل مکعب، درجه بندی و تمیز می شود. اندازه ی دانه های ماسه ی مصنوعی کمتر از ۴/۷۵ میلی مترمی باشد. رنگ ماسه ی مصنوعی، آبی خاکستری تا قرمز بر اساس سنگ استفاده شده در سنگ شکن است.

همانگونه که نام این ماسه هم نشان می دهد، به صورت مصنوعی ساخته می گردد. اندازه های ماسه های مصنوعی را می توان به راحتی در طول خرد شدن کنترل کرد، بنابراین کنترل کیفیت در فرآیند آماده سازی ماسه ی مصنوعی انجام می شود.

انواع ماسه بر اساس شکل ظاهری

از دیگر مواردی که در دسته بندی ماسه تاثیرگذار می باشد، شکل ظاهری آن می باشد. به طور کلی ماسه ها بر این اساس به انواع ماسه گرد، شبه گرد، گوشه دار و مخلوط تقسیم بندی می شوند.

ماسه گرد

همان گونه که از نام آن پیداست، این گونه ماسه ها از ظاهر گردی برخوردار هستند. به گونه ای که زمانی که آن ها را در زیر میکروسکوپ مشاهده می کنید از ظاهر کروی برخوردار می باشند. بسیاری از ماسه های مصنوعی در دسته ماسه های گرد قرار می گیرند.

از ویژگی های این گونه ماسه ها می توان به کیفیت بالای سطحی آن ها اشاره کرد. از آن جایی که قابلیت عبور گاز به تخلخل ماسه بستگی دارد، می توان گفت این گونه ماسه ها از قابلیت عبور گازی بهتری برخوردار هستند.

ماسه گوشه دار

این گونه ماسه ها از استحکام بالایی برخوردار بوده و تخلخل آن ها نسبت به ماسه های گرد، کم تر می باشد. از این رو عبور گاز از درون آن ها کم تر صورت می گیرد. گوشه دار بودن این گونه ماسه ها باعث می شود ماسه ها به خوبی در کنار یکدیگر قرار گیرند.

ماسه شبه گرد

این گونه ماسه ها از ظاهر کاملا گردی برخوردار نمی باشند و در برخی قسمت ها به صورت کروی و در برخی قسمت های دیگر گوشه دار هستند.

ماسه مخلوط

ماسه مخلوط از دیگر انواع ماسه هایی است که می توان به آن اشاره کرد. از ویژگی های این گونه ماسه ها می توان به این موضوع اشاره کرد که این ماسه ها شکل خاصی ندارند.

انواع ماسه بر اساس ترکیب شیمیایی

ماسه بر اساس ترکیب شیمیایی به انواع ماسه سیلیسی، ماسه زیرکنیوم، ماسه الوینی، ماسه کرومیتی، ماسه شاموتی و ماسه شسته شده تقسیم بندی می شوند. در ادامه به بیان توضیحاتی در این زمینه می پردازیم.

ماسه سیلیسی

ماسه سیلیسی از انواع ماسه هایی می باشد که معادن آن زیاد و از قیمت مناسبی برخوردار می باشد. سیلیس نمونه ای از مواد چند ساختاری شناخته می شود که در دما های متفاوت ساختار های مختلفی را شامل می شود. از این رو سرعت سرد شدن آن می تواند باعث ایجاد خواص متفاوتی گردد. استفاده از ماسه سیلیسی برای طراحی قالب مناسب نمی باشد. چرا که تغییر دما باعث ایجاد انبساط و انقباض در ابعاد ماسه ها می گردد و همین امر می تواند باعث ایجاد شکستگی در قالب شود.

ماسه سیلیسی

ماسه الوینی

ماسه الوینی در دسته ماسه های گوشه دار قرار می گیرد. از ویژگی های این ماسه می توان به وزن کم آن اشاره کرد. انبساط حرارتی این ماده نسبت به ماسه های سیلیسی کم تر می باشد.

ماسه زیرکنیوم

ماسه زیرکنیوم از خاصیت انبساط حرارتی برخوردار می باشد. ضریب انبساط حرارتی این مدل ماسه نسبت به ماسه سیلیسی کم تر می باشد. همین ویژگی آن را به ماده ای مناسب برای مواد قالب و کوره تبدیل کرده است. ماسه زیرکنیوم از انتقال حرارتی بالایی برخوردار می باشد و سریع خنک می گردد. این مدل ماسه از مقاومت دمایی بالایی برخوردار است. از لحاظ شکل ظاهری این مدل ماسه دارای دانه های گرد و منظمی می باشد.

ماسه کرومیتی

ماسه کرومیتی در دسته ماسه های گوشه دار قرار دارد و به رنگ سیاه می باشد. از ویژگی های این ماسه می توان به دیرگداز بودن آن اشاره کرد.

ماسه شاموتی

استفاده از این مدل ماسه برای فولاد آلیاژی بسیار مناسب بوده و ماسه شاموتی دیرگداز بوده و در ریخته گری و بدنه کوره مورد استفاده قرار می گیرد.

ماسه شسته شده

وجود خاک در ماسه دارای مزایا و معایبی می باشد. از مزایای وجود خاک در ماسه می توان به شکل پذیری آسان آن اشاره کرد. از طرفی وجود خاک در دانه های ماسه باعث کاهش چسبندگی سیمان و ماسه می گردد که این امر از معایب وجود خاک در ماسه می باشد. در این جا منظور از ماسه شسته شده به میزان خاک درون آن برمی گردد، به گونه ای که هرچه ماسه بیش تر شسته شود، خاک آن کم تر می گردد.

sand 4

تفاوت شن و ماسه

شن و ماسه از شکسته شدن طبیعی سنگ ها ایجاد می شوند. اگرچه شن و ماسه همیشه در کنار یکدیگر در سطح زمین وجود دارند، اما تفاوت آن ها در نوع و دانه بندی آن ها می باشد.

به طور کلی می توان گفت شن از ماسه درشت تر است، اما تعریف دقیق شن و ماسه در سیستم آشتو و متحد متفاوت می باشد.

سیستم طبقه بندی آشتو توسط مهندسان راه و سیستم طبقه بندی متحد توسط مهندسان خاک مورد استفاده قرار می گیرد.

طبق تعریف سیستم طبقه بندی متحد دانه بندی ماسه به گونه ای است که دانه های آن از الک ۴/۷۵ میلی متر (نمره ۴) عبور کرده و بر روی الک ۰/۰۷۵ میلی متر (نمره ۲۰۰) باقی می ماند؛ این در حالی است که شن بر روی الک ۴/۷۵ میلی متر (نمره ۴) باقی مانده و از الک ۳ اینچی (۷۵ میل متر) عبور می کند.

قیمت شن و ماسه

همان گونه که در بالا اشاره شد، شن و ماسه ها انواع مختلفی دارند. آن چه که بر قیمت شن و ماسه تاثیرگذار می باشد، نوع آن ها بر اساس شکل ظاهری، کاربرد و غیره می باشد.

چگونه ماسه ی مناسب برای کاراهای مختلف ساختمانی را انتخاب کنیم؟

صرف نظر از نوع ماسه، ماسه ی خوبی که در کارهای ساختمانی بتوان از آن استفاده کرد باید کمتر از ۳ درصد سیلیکا داشته و از هر گونه آلاینده های ارگانیک عاری باشد. کارهای مختلف ساختمانی نیازمند مدول نرمی متفاوت ماسه می باشند.

  • ماسه ی مورد استفاده در دیوارچینی: ماسه ی مورد استفاده برای این کار باید مدول نرمی بین ۱/۲ تا ۱/۵ داشته باشد.
  • ماسه ی مورد استفاده برای پلاستر: ماسه ی مورد استفاده برای آستر باید مدول نرمی کمتر از ۱/۵ داشته باشد.
  • ماسه ی مورد استفاده برای ساخت بتن: ماسه ی مورد استفاده در بتن باید مدول نرمی بین ۲/۵ تا ۳/۵ داشته باشد.

ماسه

دلیل وجود رنگ های مختلف ماسه

معمولاً اگر تاکنون خودتان هرگونه کار بتن ریزی انجام داده باشید و یا مخلوط ملاتی برای دیوار چینی تهیه کرده باشید، حتماً مجبور به خرید مقداری ماسه از مغازه های ساختمانی شده اید. در عمده ی موارد، همان طور که در تصور شماست، ماسه ای که فروخته می شود رنگی زرد یا نارنجی مانند دارد. در برخی شرایط ماسه ی در دسترس ممکن است رنگ قرمز گونه ای داشته باشد. ماسه قرمز معمولاً حاوی مقادیر بیش تری اکسید آهن است. شما همچنین ممکن است شرایطی را تجربه کرده باشید که یک کیسه ماسه ساختمانی زرد استاندارد را بخرید و قبل از اتمام کار شما، تمام شود.

دوباره به مغازه مصالح ساختمانی مراجعه می کنید و متوجه می شوید فقط ماسه ی ساختمانی قرمز موجود است که باعث می شود رنگ ملات شما تغییر کند؛ بنابراین فکرتان درگیر می شود که آن را همان گونه استفاده کنید و یا سعی کنید آن رنگ آن را بارنگ مخصوص ملات و یا روش های دیگر تغییر دهید.

دلیل این مسئله به محلی که ماسه از آن آمده است برمی گردد. ماسه ای که در یک قسمت از کشور تولیدشده است ممکن است به میزان بیش تری اکسید آهن داشته باشد که رنگ آن را قرمز یا نارنجی گونه می کند و ماسه ای در بخش دیگری از کشور، از مقدار بیش تری صدف یا مرجان تشکیل شده که رنگ آن را به سفید نزدیک می کند.

حالا که می دانید چرا رنگ ماسه ها با یکدیگر متفاوت است، ممکن است این سؤال برایتان پیش بیاید که اگر آن را از یک مغازه تهیه می کنید چرا همچنان ممکن است رنگش متفاوت باشد؟

پاسخ این سؤال به نکته ای که پیش تر درباره ماسه گفتیم برمی گردد. به عنوان یک کالا که موجودی اش کم است و مغازه ها ترجیح می دهند آن را به صورت عمده خریداری کنند، تأمین کننده ی اصلی آن ها ممکن است توانایی تأمین آن را در این حجم بالا نداشته باشد.

هنگامی که این اتفاق می افتد، ماسه از تأمین کننده ی دیگری و یا از منطقه ی دیگری تهیه می شود که در این صورت ممکن است رنگ آن تا حدی متفاوت باشد. همان طور که اشاره کردیم، اگر برایتان مهم است که ملات جدیدی که تهیه می کنید هم رنگ ملات قبلی باشد، می توانید از رنگ های مخصوص ملات استفاده کنید تا به همان رنگ ملات موردنظر برسید.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

لینک های مفید
دکمه بازگشت به بالا

دانلود فایل

لطفا برای دریافت لینک دانلود اطلاعات خواسته شده را وارد نمایید.