معرفی رشته مهندسی مکانیک
رشته مهندسی مکانیک یکی از پر درآمدترین رشته‌های گروه ریاضی که بازار کار بسیار خوبی دارد. این رشته جزو رشته‌های پردرآمد و محبوبی است که بیشتر داوطلبان به سراغ آن می‌روند. البته به این نکته توجه داشته باشید که این رشته بسیار سخت است و داوطلبان باید برای درک بهتر مفاهیم، تمرین و تکرار زیادی داشته باشند. در ادامه مطلب همراه پورتال جامع مهندسین ایران باشید.
فهرست مطالب
رشته مهندسی مکانیک
مهندسی مکانیک به واقع، شکل عملی کاربرد اصول فیزیکی علم مکانیک است. علم مکانیک به بررسی حرکت اجسام و نیروهای وارد بر آنها بر اساس مفاهیم بنیادی علم فیزیک و ابزار آن یعنی ریاضی می‌پردازد و عموماً در سه حوزه مکانیک کلاسیک (نیوتنی)، مکانیک کوانتوم و مکانیک نسبیت مطالعه می‌شود. در حقیقت، مهندسی مکانیک بستری برای پیاده‌سازی اصول فیزیکی علم مکانیک و کاربرد آن در صنعت روز با در نظر گرفتن ملاحظات تئوری، عملی و اقتصادی است و عمده توجه آن روی مکانیک کلاسیک قرار دارد.
مهندسی مکانیک طیف وسیعی از موضوعات را پوشش می‌دهد و علوم و فنونی را در بر می‌گیرد که با تولید، تبدیل و استفاده از انرژی، ایجاد و تبدیل حرکت و انجام کار، تولید و ساخت قطعات و ماشین‌آلات، به کارگیری مواد مختلف در ساخت ماشین آلات و همچنین طراحی و کنترل سیستم‌های مکانیکی، حرارتی و سیالاتی مرتبط هستند.
از مهم‌ترین دستاوردها و جایگاه این رشته در دنیا می‌توان به انواع محاسبات و تحلیل‌های فنی، انواع مدلسازی و شبیه‌سازی‌های نرم‌افزاری و تجربی، طراحی و تهیه نقشه‌های ساخت، تدوین روش و استاندارهای ساخت، تولید و آزمایش تمامی ماشین‌آلات، سازه‌ها و … اشاره کرد.
کار مهندس مکانیک
مهندس مکانیک، اصول اساسی نیرو، انرژی، حرکت و گرما را می‌آموزد و با دانش تخصصی خود، سیستم‌های مکانیکی و دستگاه‌ها و فرایندهای گرمایی را طراحی کرده و می‌سازد.
مهندس مکانیک گستره وسیعی از دستگاه‌ها، فرآورده‌ها و فرایندها را تولید می‌کند؛ از قالب ساخت سوزن ته‌گرد تا مدلسازی حرکت ماهواره‌ها در فضای خارج از جو، موتورها و سیستم‌های کنترل خودرو و هواپیما، نیروگاههای الکتریکی، دستگاه‌های پزشکی و اجزا و قطعه‌های گوناگون و….
گرایشهای مقطع لیسانس
رشته مهندسی مکانیک دارای سه گرایش «طراحی جامدات ، حرارت و سیالات، ساخت و تولید» در مقطع لیسانس می‌باشد که البته دانشگاه صنعتی شریف دارای گرایشهای دیگری نیز هست.
در شروع آموزش مهندسی در ایران ، مهندسی مکانیک با برق یکی بود و «الکترومکانیک» نامیده می‌شد. اما این دو رشته حدود 45 سال پیش از هم جدا شدند و به مرور رشته‌های دیگری مانند مهندسی شیمی و مواد نیز از مهندسی مکانیک جدا شد و مهندسی مکانیک به عنوان رشته مهندسی مکانیک عمومی ارائه گردید.
ولی با پیشرفت صنعت و نیاز صنایع به تخصص‌های مختلف در این زمینه، از مهندسی مکانیک عمومی دو گرایش «طراحی جامدات» و «حرارت و سیالات» و بعد از آن «ساخت و تولید» بیرون آمد و بالاخره باید به مهندسی دریا اشاره کرد که هنوز در دانشگاه صنعتی شریف به عنوان یکی از گرایشهای مهندسی مکانیک ارایه می‌شود. ما در این‌جا به معرفی اجمالی هر یک از گرایشهای فوق می‌پردازیم.
الف – گرایش مکانیک در طراحی جامدات
هدف تربیت آزمایشگاهی متخصصانی است که بتوانند در مراکز تولید و کارخانه‌ها اجزاء و مکانیزم ماشین‌آلات مختلف را طراحی کنند.
دروس این دوره شامل دروس نظری، آزمایشگاهی، کارگاه و پروژه و کارآموزی است. فارغ‌التحصیلان می‌توانند در کارخانجات مختلف نظیر خودروسازی ، صنایع نفت، ذوب فلزات و صنایع غذایی و غیره مشغول شوند و برای این دوره امکان ادامه تحصیل تا سطح کارشناسی ارشد و دکتری در داخل یا خارج از کشور وجود دارد.
موفقیت داوطلبان به آگاهی آنها در دروس جبر و مثلثات، هندسه ، فیزیک و مکانیک همچنین آشنایی و تسلط آنان به زبان خارجی بستگی فراوان دارد. از جمله دروس این دوره می‌توان دروس مقاومت مصالح، طراحی و دینامیک را نام برد.
در این رشته زمینه اشتغال و بازارکار خوب وجود دارد و مطالب ارائه شده در طول تحصیل برای دانشجویان محسوس و قابل لمس است.
ب – گرایش مکانیک در حرارت و سیالات
این رشته در به کاربردن علوم و تکنولوژی مربوط جهت طرح و محاسبه اجزاء سیستمهایی که اساس کار آنها مبتنی بر تبدیل انرژی ، انتقال حرارت و جرم است به متخصصان کارآیی لازم را می‌دهد و آنها را جهت فعالیت در صنایع مختلف مکانیک در رشته حرارت و سیالات (نظیر مولدهای حرارتی، انتقال سیال نیروگاههای آبی، موتورهای احتراقی و … ) آماده می‌سازد. فارغ‌التحصیلان این دوره قادر به طراحی و محاسبه اجزا و سیستمها در بخشهای عمده‌ای از صنایع نظیر صنایع خودروسازی ، نیروگاههای حرارتی و آبی، صنایع غذایی، نفت، ذوب فلزات و غیره هستند.
فارغ‌التحصیلان این دوره می‌توانند تا مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در داخل یا خارج از کشور ادامه تحصیل دهند. داوطلبان این رشته باید در دروس ریاضی و فیزیک تسلط داشته و با یک زبان خارجی آشنا باشند. دروس این رشته شامل مطالبی در زمینه‌های حرارت و سیالات ، می‌باشد.
نظر دانشجویان: با توجه به اینکه اصولا تحصیلات دانشگاهی به خصوص در زمینه‌های مهندسی نیاز صد در صد به علاقه‌مندی داوطلب دارد، بنابراین عدم داشتن علاقه و همچنین عدم تقویت دروس اساسی و پایه‌ای در بخش مکانیک مانند ریاضی، فیزیک – مکانیک ، شیمی ، رسم فنی (تجسم بالا داشتن) و هوش نسبتا خوب و عدم روحیه تجزیه و تحلیل در مسائل باعث دلسردی و از دست‌دادن انگیزه تحصیل و رکورد شدید در تحصیلات خواهد شد.
ج – گرایش مکانیک در ساخت و تولید
هدف تربیت کارشناسانی است که با به کاربردن تکنولوژی مربوط به ابزارسازی، ریخته‌گری ، جوشکاری، فرم دادن فلزات ، طرح کارگاه یا کارخانه‌های تولیدی آماده کار در زمینه ساخت و تولید ماشین‌آلات صنایع (کشاورزی ، نظامی، ماشین‌سازی، ابزارسازی ، خودروسازی و … ) باشند.
فارغ‌التحصیلان این دوره قادر خواهند بود در صنایعی مانند ماشین‌سازی، ابزارسازی، خودروسازی ، صنایع کشاورزی، صنایع هوایی و تسلیحاتی به ساخت و تولیدی ماشین‌آلات، طراحی کارگاه و یا کارخانه تولیدی بپردازند و نظارت و بهره‌برداری و اجرای صحیح طرحها را عهده‌دار شوند.
داوطلبان این رشته باید در دروس ریاضی، فیزیک و مکانیک از آگاهی کافی برخوردار باشند. دروس این دروه شامل مطالبی در مورد نحوه تولید، طراحی قالبهای پرس، طراحی قید و بندها، کار و برنامه‌ریزی با ماشینهای اتوماتیک، اصول کلی و نحوه کار با ماشینهای دستی و تعمیر و نصب تمام سرویسهای صنعتی می باشد و درصد نسبتا بالایی از آنها به صورت عملی ارائه می‌گردد.
داوطلب باید سالم باشد تا بتواند کارهای کارگاهی را به خوبی انجام دهد و استعداد کارهای فنی را داشته باشد. با توجه به خودکفایی صنایع کشور این رشته دارای بازار کار خوبی است.
گرایش مهندسی دریا
یکی از گرایشهای مهندسی مکانیک که تنها در دانشگاه صنعتی شریف ارائه می‌گردد، مهندسی دریا (کشتی‌سازی) است چرا که در دانشگاههای دیگر از جمله دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه خلیج فارس و دانشگاه سیستان و بلوچستان، مهندسی دریا به عنوان یک رشته مستقل با سه گرایش مهندسی کشتی‌سازی ، مهندسی کشتی و دریانوردی ارائه می‌شود.
مهندسی مکانیک، جامع ترین مهندسی
مهندسی مکانیک که از زمان انقلاب صنعتی اروپا به صورت مستقل شناخته شد، ارتباط و اشتراکات زیادی با بسیاری از حوزه های مهندسی دیگر دارد.
دکتر محمد دورعلی از اساتید مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف در معرفی شغل مهندسی مکانیک می‌گوید: مهندسی مکانیک را شاید بتوان از نقطه‌نظر تنوع موضوعات تحت پوشش، جامع‌ترین مهندسی به شمار آورد.
چون مهندسی مکانیک در برگیرنده تمامی علوم و فنونی است که با تولید، تبدیل و استفاده از انرژی، ایجاد و تبدیل حرکت و انجام کار، تولید و ساخت قطعات و ماشین‌آلات و به کارگیری مواد مختلف در ساخت آنها و همچنین طراحی و کنترل سیستم‌های مکانیکی، حرارتی و سیالاتی مرتبط می‌باشد.
مهارت های مهندس مکانیک
به طور کلی محاسبات فنی، طراحی، تهیه نقشه، روش‌های تولید، ساخت قطعات مختلف، آزمایش ماشین‌آلات مختلف، محاسبه و ساخت خودروها، قطارها، هواپیماها، ساخت و طراحی دستگاه‌های فاضلاب، گرم کننده‌های ساختمان، موتورهای احتراق، فناوری لیزر و … ساخت تمامی تاسیسات صنعتی در دنیا از جمله مهارت‌های مهندسان مکانیک می باشد.
وظایف مهندس مکانیک
زمینه های مختلف فعالیت یک مهندس مکانیک عبارتند از :
- طراحی : ماشین‌ها و دستگاه‌هایی که هر نوع محصولی را ساخته و بسته‌بندی می‌کنند، تجهیزات گردنده مانند پمپ‌ها، فشرده‌سازها (کمپرسورها)، دمنده‌ها، توربوماشین‌ها (توربین‌ها و …)، موتورهای درون‌سوز، مخزن‌های تحت فشار، رآکتورها، مبادله‌کن‌های گرمایی، دیگ‌های بخار، سامانه‌های لوله‌کشی، وسیله‌های نقلیه مانند خودرو، کامیون، اتوبوس، هواپیما، قطار وغیره، تجهیزات حمل مواد مانند تسمه‌نقاله‌ها، روبات‌ها و طراحی کنترلر برای سیستم‌های دینامیکی.
- تحلیل : شکست و فرسودگی دستگاه‌ها، بهبود عملکرد و قابلیت اطمینان قطعات، سیستم‌های انتقال حرارت، ارتعاشات مکانیکی، آکوستیک و پیزوالکتریک.
- ساخت و تولید : فرایندهای ماشین‌کاری سنتی، فرایندهای ماشین‌کاری غیر سنتی، فرایندهای شکل‌دهی شامل شکل‌دهی ورقی و حجمی، طراحی و ساخت قالب‌ها و قیود، روش‌های اتصال و جوشکاری، عملیات حرارتی، روش‌های ریخته‌گری، مترولوژی و سیستم‌های اندازه‌گیری.
- کنترل کیفیت : آزمایش کیفیت، امنیت و قابلیت اطمینانِ فرآورده‌ها، دستگاه‌ها و فرایندها،
- زمینه های نوین : فناوری نانو، سیستم‌های میکروالکترومکانیکی (حسگری و عملگری)، سیستم‌های دارو‌رسانی در ابعاد نانو، سیستم‌های میکرو و نانو سیالاتی، نانو‌روبات‌ها
شغل های مهندسی مکانیک + بازار کار و درآمد
درامد مهندس مکانیک در ایران به عوامل زیادی بستگی دارد. دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی می‌توانند با توجه به مهارت و تجربه‌های خود در صنایع مختلفی مشغول به کار شوند. این رشته یکی از پردرآمدترین رشته‌های گروه ریاضی است زیرا دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی در صنایع مختلفی می‌توانند دست به کار شوند. دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی می‌توانند در یکی از صنایع زیر فعالیت کنند:
- صنایع خودروسازی
- صنایع مربوط به نفت و گاز
- صنایع دفاعی
- صنایع نیروگاهی
- طراحی و ساخت ماشین آلات
- طراحی و ساخت تجهیزات مکانیکی
- طراحی و ساخت تجهیزات دفاعی
- طراحی و ساحت تجهیزات حمل و نقل
- فعالیت در شرکت‌های تولید مکانیزم صنعتی
- و …
کدام دانشگاه‌ها برای رشته مهندسی مکانیک دانشجو قبول می‌کنند؟
| دانشگاه بناب | دانشگاه اراک | دانشگاه اصفهان |
| دانشگاه بوعلی سینا | دانشگاه الزهرا | دانشگاه تبریز |
| دانشگاه اردکان | دانشگاه ایلام | دانشگاه ارومیه |
| دانشگاه تهران | دانشگاه تربت حیدریه | دانشگاه خوارزمی |
| دانشگاه بزرگمهر قاینات | دانشگاه جهرم | دانشگاه زابل |
| دانشگاه بین‌المللی امام خمینی | دانشگاه آیت اله بروجردی | دانشگاه خلیج فارس |
| دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی | دانشگاه بجنورد | دانشگاه بیرجند |
| دانشگاه جیرفت | دانشگاه تفرش | دانشگاه دامغان |
| دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار | دانشگاه حکیم سبزواری | دانشگاه سمنان |
| دانشگاه رازی | دانشگاه سیستان و بلوچستان | دانشگاه شهید بهشتی |
| دانشگاه شهید چمران | دانشگاه شهید باهنر | دانشگاه شهید مدنی آذربایجان |
| دانشگاه شیراز | دانشگاه صنعت نفت | دانشگاه صنعتی امیرکبیر |
| دانشگاه صنعتی ارومیه | دانشگاه صنعتی اصفهان | دانشگاه صنعتی اراک |
| دانشگاه صنعتی بابل | دانشگاه شهرکرد | دانشگاه صنعتی بیرجند |
| دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء | دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی | دانشگاه صنعتی سهند |
| دانشگاه صنعتی شریف | دانشگاه صنعتی قم | دانشگاه صنعتی سیرجان |
| دانشگاه صنعتی کرمانشاه | دانشگاه علم و صنعت ایران | دانشگاه فسا |
| دانشگاه گلستان | دانشگاه صنعتی شاهرود | دانشگاه گیلان |
| دانشگاه لرستان | دانشگاه کردستان | دانشگاه مازندران |
| دانشگاه کاشان | دانشگاه قم | دانشگاه فردوسی مشهد |
| دانشگاه ملایر | دانشگاه ولایت | دانشگاه ولی عصر(عج) |
| دانشگاه یزد | مجتمع آموزش عالی بم | مرکز آموزش عالی شهرضا |
| دانشگاه یاسوج | دانشگاه محقق اردبیلی | دانشگاه هرمزگان |
| مرکز آموزش عالی لار | مرکز آموزش عالی فیروز آباد | مجتمع آموزش عالی گناباد |
بهترین دانشگاه‌ها برای رشته مهندسی مکانیک در جهان
- مؤسسه فناوری ماساچوست
- دانشگاه استنفورد
- دانشگاه کمبریج
- دانشگاه هاروارد
- دانشگاه فناوری دلفت
- دانشگاه کالیفرنیا، برکلی
- امپریال کالج لندن
- دانشگاه آکسفورد
- دانشگاه پلی‌تکنیک میلان
- دانشگاه میشیگان
سوالات متداول در مورد معرفی رشته مهندسی مکانیک
1) رشته مهندسی مکانیک در کدام زیرگروه ریاضی قرار دارد؟
رشته مهندسی مکانیک در زیرگروه 1 گروه ریاضی قرار دارد. درس ریاضی با ضریب 4، درس فیزیک با ضریب 3 و درس شیمی با ضریب 2 تراز داوطلبان را در کنکور مشخص می‌کند.
2) آیا تحصیل در رشته مهندسی مکانیک بدون شرکت در آزمون سراسری امکان‌پذیر است؟
بله این رشته جزو رشته‌هایی است که داوطلبان می‌توانند بدون کنکور در آن پذیرش شوند. پذیرش رشته مهندسی مکانیک بدون کنکور بر اساس سوابق تحصیلی و نمرات داوطلبان صورت می‌گیرد.
3) این رشته در مقطع کارشناسی چه گرایش‌هایی دارد؟
این رشته در مقطع کارشناسی دارای گرایشهای طراحی جامدات، حرارت و سیالات، ساخت و تولید، تاسیسات حرارتی و برودتی و مکانیک خودرو است.
4) آیا دانشجویان می‌توانند در مقاطع ارشد و دکتری نیز به ادامه تحصیل بپردازند؟
بله این رشته در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز در گرایشهای متنوع دانشجو قبول می‌کند.
