مهندس و مهندسی چیست؟

مهندس یا Engineer چیست؟

مهندس یا Engineer کسی است که تلاش می‌کند که یک ساختار عملیاتی و عملی از مفهومی را ایجاد کند و در یکی از رشته‌های مهندسی آموزش دیده باشد و یا به طور حرفه‌ای در آن رشته مشغول به کار باشد. مهندسان از فناوری، ریاضیات، و دانش برای حلّ مسائل کاربردی استفاده می‌کنند.

– یک مهندس می تواند متخصص ایجاد طرحها و کارهای ساختمانی و معماری یا راهسازی یا کشاورزی و یا ساختن انواع ماشین باشد.
– مهندس یعنی کسی که در علم هندسه و اشکال عالم باشد. عالم هندسه و هندسه دان باشد.

مهندس در فرهنگ لغت

عبارت مهندس برگرفته از کلمه هندسه که معرب واژه فارسی اندازه است. مهندس یعنی اندازه گیرنده، غیاث کننده، تقدیرکننده، محاسب، شماردار.

ریشه واژه مهندس واژه فارسی اندازه است. این واژه در فارسی میانه به گونه ای تلفظ می‌شده که پس از وام گرفته شدن این واژه از سوی عربی و صرف آن در یکی از بابهای آن زبان واژه مهندس به معنی اندازه گر از آن ساخته شده است.

وظایف یک مهندس چیست؟

وظایف مهندسی بدین گونه‌اند که یک مهندس می‌بایست ضمن شناخت مسئله یا موضوع کاری، علوم و فنون لازم، محدودیت‌های مربوطه را تشخیص دهد تا بتواند به دستاوردهای لازم برسد.

محدودیت‌ها شامل منابع در دسترس، محدودیت‌های جسمانی یا فنی، آمادگی برای پیرایش‌ها یا افزایش‌های آینده، و دیگر عامل‌ها مانند نیازهای هزینه ای، ساخت‌پذیر بودن، اقتصادی و کاربردی بودن می‌باشد.

با درک این محدودیت‌ها، مهندس، شناسه‌ها و مشخصات حدودی که یک شیء یا سامانه می‌تواند در چارچوب آن ساخته یا بهبود داده شود را مشخص کرده و ارائه نماید. از اینرو ملاحظات بسیاری بر روی کار مهندسی تأثیر دارند؛ که از آن دسته ملاحظات دقت بالا توانای تحلیل کنش‌ها و وا کنش‌ها می‌باشد.

روز مهندس در ایران

در ایران روز پنجم اسفندماه، سال روز تولد خواجه نصیر الدین طوسی، روز مهندس نام گذاری شده است.

مهندسی یا Engineering 

مهندسی روش و حرفه کاربرد علوم فنی می‌باشد که با استفاده از قوانین طبیعت و منابع فیزیکی به ساخت و طراحی مواد، ساختارها، ماشین‌ها، ابزار و سیستم‌ها و یا پردازش‌ها می‌انجامد.
شخصی که در رشته مهندسی تحصیل کرده ‌است را مهندس می‌نامند.

– یک مهندس می تواند متخصص ایجاد طرحها و کارهای ساختمانی و معماری یا راهسازی یا کشاورزی و یا ساختن انواع ماشین باشد.
– مهندس یعنی کسی که در علم هندسه و اشکال عالم باشد. عالم هندسه و هندسه دان باشد.

تاریخچه مهندسی

مهندسی از قرون وسطی و در زمانی که انسانها اختراع‌هایی مثل چرخ و قرقره را داشتند وجود دارد. هرکدام از این اختراع‌ها با تعریف مدرن از مهندسی مطابقت دارد و اصول مکانیکی اصلی برای ساخت اهداف و ابزار مفید را کشف کرد.

خود اصطلاح مهندسی نیز ریشه‌شناسی دارد که از کلمه مهندسی آمده و به سال ۱۳۰۰ میلادی بر می‌گردد که واژه مهندسی (کسی که بر روی موتور کار می‌کند) را به سازنده موتورها، مهندسی می‌گفتند.

در عصر باستان، فانوس دریایی اسکندریه، اهرام مصر، بناهای دوره هخامنشیان در ایران، باغ‌های معلق بابلی، قلعه اکروپیلوس و اقوام مایان، انیکا و امپراطوری از تک و دیوار عظیم چین، معبد بریهاد سوارتانجاوور و… از مهارت های مهندسین شهری و نظامی باستان هستند. مهندسین اولیه شهری را من هوتپ می‌نامیدند. در یونان باستان ماشین‌هایی را در حوزه شهری و نظامی ساختند.

مکانیزم آنتی کتیرا، اولین کامپیوتر ماشینی مشهور و اختراع مکانیکی هخامنشیان نمونه‌هایی از مهندسی اولیه شهری هستند. بعضی از اختراع‌ها هخامنشیان مثل مکانیزم آنتی کیتارا به دانش پیچیده‌ای از رندهای مختلفی نیاز داشت که دو اصل کلیدی در تئوری ماشینی است، که به طراحی دنباله‌های دنده انقلاب صنعتی کمک کرد و امروزه در زمینه‌های گسترده‌ای مثل رباتیک و مهندسی اتومبیل از آن استفاده می‌شود.

ارتش‌های چین، یونان و رم ماشین‌های پیچیده نظامی و اختراعاتی را در قرن چهارم قبل از میلاد، مثل تریوم، بالستا و کاتاپوست ساختند.

در عصر رنسانس، ویلیام گیلبرت اولین مهندس الکتریسیته بود. و اصطلاح الکتریسیته را اختراع کرد. اولین موتور بخار در سال ۱۶۹۸ و توسط توماس ساوری مهندس مکانیک ساخته شد. ساخت این وسیله باعث انقلاب صنعتی در چند دهه و باعث آغاز تولید حجیم شد.

با ظهور مهندسی به عنوان یک حرفه در دهه ۱۸ میلادی این اصطلاح در زمینه‌هایی به کار می‌رفت که در حوزه ریاضیات و علوم مورد استفاده قرار می‌گرفت. بنابراین علاوه بر مهندسی نظامی و شهری، هنرهای مکانیکی نیز در مهندسی ادغام شد.

در عصر مدرنیته، مراحل اولیه مهندسی الکتریسیته شامل آزمایش‌های ولتا در دهه ۱۸۰۰، آزمایش‌های مایکل فارادی جورج اوهم و دیگران و اختراع موتور الکتریسیته در سال ۱۸۷۲ است. جیمز مکس ول و هنریچ هرتز در اواخر قرن ۱۹ رشته الکترونیک را ایجاد می‌کنند.

اختراع لوله بخار و ترانزیستور به توسعه الکترونیک کمک کرد و مهندسین الکترونیک و الکتریسیته همکاران خود را در حال افزایش می‌بینند.

اختراع توماس ساوری و یک مهندس اسکاتلندی به نام جیمز وات باعث ایجاد مهندسی مکانیک مدرن شد.

ساخت ماشین‌های اختصاصی و ابزار نگهداری آنها در طی انقلاب صنعتی باعث رشد سریع مهندسی مکانیکی در بریتانیا و دیگر کشورها می‌شود.

جان اسمیتون مهندس شهری بود و به عنوان پدر مهندسی عمران شناخته می‌شد. او یک مهندس عمران انگلیسی بود و مسئول طراحی پل‌ها، کانال‌ها و قنات‌ها بود و یک مهندس مکانیک و فیزیک‌دان برجسته بود.

اسمیتون سومین فانوس سنگی را طراحی کرد که پیشگام استفاده از آهک هیدرولیکی بود. این فانوس دریایی تا سال ۱۸۷۷ مورد استفاده قرار گرفته و مجدداَ در پلی مانت هو ساخته شد که به عنوان برج اسمیتون شناخته شد. او در تاریخ و کشف و ساخت سیمان مدرن حائز اهمیت است زیرا او نیازهای ترکیبی برای «هیدروالکتریکی» بودن سیمان را می‌شناخت و در نهایت منجر به اختراع سیمان پورتلند می‌شود.

مهندسی شیمی مثل مهندسی مکانیک در قرن ۱۹ و در طی انقلاب صنعتی شکل گرفت. سازنده مقیاس صنعتی تقاضای مواد و فرآیندهای جدیدی را تا سال ۱۸۸۰ برای تولید در مقیاس زیاد مواد شیمیایی دارد که درون یک صنعت جدید ساخته و برای ساخت مقیاس زیاد مواد شیمیایی در دستگاه‌های صنعتی به کار می‌رود. نقش مهندسی شیمی طراحی دستگاه‌ها و فرآیندهای شیمیایی است.

مهندسی هوافضا درمورد طراحی سفینه است در حالی که مهندسی هوا فضا یک اصطلاح پیچیده‌تر است که شامل طراحی فضا می‌شود و منشاَ آن به پیشگامان هوایی در آغاز قرن ۲۰ برمی گردد، اگرچه کار سرجوج کایلی نیز از اواخر دهه قرن ۱۸ است، دانش اولیه مهندسی با مفاهیم و مهارت‌هایی از شاخه‌های مهندسی همراه است. برادران رایت یک دهه پس از پروازهای موفق، مهندسی هوا فضا را از طریق سفینه نظامی مورد استفاده در جنگ جهانی دوم ایجاد کردند.

در سال ۱۹۹۰ و با ایجاد تکنولوژی کامپیوتری، اولین موتور تحقیقی توسط مهندس کامپیوتر به نام ادلان امتاگ ساخته شد.

شاخه های اصلی مهندسی چیست؟

مهندسی یک اصل گسترده است که اغلب به رشته‌های فرعی مختلفی شکسته می‌شود. این اصول درمورد بخش‌های متفاوت کار مهندسی است، اگرچه در ابتدا در یک رشته خاص آموزش می‌بیند، اما مهندس از طریق حرفه مهندسی در چندین بخش کار می‌کند.

مهندسی شیمی

مهندسی شیمی (Chemical Engineering)، زیست‌شناسی و اصول مهندسی برای انجام فرایندهای شیمیایی در مقیاس تجاری مثل اصلاح پتروشیمی، زیرساخت، مخمر و تولید بیوملکولی است.

مهندسی عمران

مهندسی عمران (Civil Engineering) طراحی و ساخت کارهای اختصاصی و عمومی مثل زیرساخت‌ها (هواپیماها، جاده‌ها، راه آهن، منبع آب و تصفیه) پل‌ها، سدها و ساختمان‌ها.

مهندسی برق

مهندسی برق (Electrical Engineering) در طراحی و بررسی سیستم‌های الکتریسیته و الکترونیک مثل مدارهای الکتریسیته، زنراتورها و موتورها . وسایل الکترومغناطیس، الکترومکانیکی، وسایل الکترونیکی، مدارهای الکتریسیته، فیبرهای کنترل، وسایل چشمی الکتریسیته، سیستم‌های کامپیوتری، ارتباطات از راه دور، ابزار سازی،کنترل و الکترونیک.

مهندسی مکانیک

مهندسی مکانیک (Mechanical Engineering) در طراحی سیستم‌های فیزیکی و مکانیکی مثل سیستم‌های قدرت و انرژی، محصولات فضا پیما، سیستم‌های اسلحه، محصولات حمل و نقل، کمپرسورها، قطارهای نیرو، زنجیره‌های حرکتی، تکنولوژی‌ها وتجهیزات جداسازی ارتعاشی این شاخه هایشان با یکدیگر متفاوتند اما مهندسی دریایی و معدن کاری شاخه‌های مهم آن هستند.

مهندسی کشاورزی

این شاخه تلفیقی از کاربرد سایر علوم مهندسی در مدیریت، برنامه‌ریزی، نوآوری، طراحی، ساخت در رشته‌های علوم کشاورزی می‌باشد.

مانند کاربرد مکانیک بیوسیستم در ماشین آلات کشاورزی، کاربرد عمران و معماری در طراحی و ساخت مجتمع‌های پرورش دام و طیور و همچنین طراحی زمین‌های کشاورزی و ساخت گلخانه‌ها و همچنین آبیاری و زهکشی در 7 مزارع و زمین‌های کشاورزی می‌باشد که در واقع درس‌های این رشته‌های مهندسی به همراه دروس علوم طبیعی همانند:

گیاه‌شناسی و زراعت و اصول پرورش دام و طیور و ژنتیک گیاهی و حیوانی و دروس علوم پایه همانند: ریاضی، فیزیک، شیمی، بیوشیمی

گرایش‌های مختلف مهندسی کشاورزی

مهندسی علوم دامی، مهندسی صنایع غذایی، مهندسی کشاورزی-زراعت و اصلاح نباتات، مهندسی کشاورزی علوم باغبانی، مهندسی کشاورزی- گیاه پزشکی مهندسی تولیدات دامی را به وجود آورده‌اند.

مهندسی صنایع

مهندسی صنایع (Industrial Engineering) از شاخه‌های مهندسی است، که می‌کوشد با تلفیق دانش مهندسی، مدیریت، طراحی و اقتصاد کارایی سامانه‌های تولیدی، فرایندها و سازمانها را بهبود دهد. مهندسی صنایع به‌طور کلی اثربخشی، کارایی، تطبیق پذیری، پاسخ گویی، کیفیت و بهبود مستمر کالاها، خدمات و سودآوری را مدنظر قرار می‌دهد. پیشینه کاربردی مهندسی صنایع به نخستین سال‌های انقلاب صنعتی باز می‌گردد، ولی از نظر آکادمیک و علمی، مهندسی صنایع نخستین بار توسط فردریک تیلور به کار برده شد.

مهندسی میان‌رشته‌ای

مهندسی میان رشته ای (Interdisciplinary engineering) مهندسی صدا، مهندسی پزشکی، مهندسی سرامیک، ریاضیات مهندسی، مکانیک کاربردی، فیزیک مهندسی، مهندسی ماشین‌های صنایع غذایی، مهندسی صنایع، علم مواد مهندسی مکاترونیک، متالورژی، مهندسی نظامی، فناوری نانو، مهندسی هسته‌ای، مهندسی اپتیک و لیزر، فوتونیک، رباتیک، مهندسی بهداشت محیط، مهندسی امنیت، مهندسی نرم‌افزار، مهندسی سامانه‌ها

 

---

سوالات متداول در مورد مهندس و مهندسی

 

1) روز مهندس در تقویم ایران چه روزی است ؟
در ایران روز پنجم اسفندماه، سال روز تولد خواجه نصیر الدین طوسی

2) مهندس در فرهنگ لغت به چه معنی هستش؟
عبارت مهندس برگرفته از کلمه هندسه که معرب واژه فارسی اندازه است. مهندس یعنی اندازه گیرنده، غیاث کننده، تقدیرکننده، محاسب، شماردار.

3) مهندس یا Engineer چیست؟
مهندس یا Engineer کسی است که تلاش می‌کند که یک ساختار عملیاتی و عملی از مفهومی را ایجاد کند و در یکی از رشته‌های مهندسی آموزش دیده باشد و یا به طور حرفه‌ای در آن رشته مشغول به کار باشد. مهندسان از فناوری، ریاضیات، و دانش برای حلّ مسائل کاربردی استفاده می‌کنند..