دنده اتوماتیک و آموزش رانندگی با ماشین اتومات

دنده اتوماتیک

سیستم انتقال قدرت مبتنی بر دنده اتوماتیک، یکی از مهم‌ترین اختراعات صنعت خودرو به شمار آمده و با ورود این خودروها به این بازار، تحول چشمگیری در آن ایجاد نموده. رانندگی کردن با ماشین های اتومات خیلی راحت‌تر از خودروهای دنده دستی است و این امر مخصوصا برای افرادی که ساعات طولانی مشغول رانندگی هستند راحت تر خواهد بود بویژه رانندگانی که در داخل شهر رانندگی می کنند.

با این وجود، راحت‌تر بودن به معنی آن نیست که بدون تکرار و تمرین می‌توان از رانندگی با این خودروها لذت برد. رانندگی مهارتی حیاتی بوده و هیچ فرقی بین دنده اتومات و دستی وجود نداشته و افراد باید نهایت دقت و مسئولیت‌پذیری در رانندگی را داشته باشند.در ادامه با پورتال جامع مهندسین ایران همراه باشید…

در کنار دنده اتوماتیک تمام خودروها چهار حرف لاتین P، R، N و D حک شده است که هر یک دارای معنا و مفهوم خاصی است. اما در برخی از دنده های اتوماتیک موارد دیگری هم وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:

علائم روی دنده اتوماتیک

(P (Parking: در زمات رانندگی با دنده اتومات وضعیت پارک. این حرف مختص زمان پارک بوده و سیستم انتقال قدرت را متوقف می‌نماید.

(R (Reverse: وضعیت دنده عقب. همانند خودروهای دنده دستی، جهت رانندگی به صورت دنده عقب استفاده می‌شود.

(N (Neutral: وضعیت خلاص دنده اتومات. حالت خنثی که مشابه حالت خلاص خودروهای دنده دستی است.

(D (Drive: وضعیت حرکت. به هنگام حرکت باید از دنده را در حالت D قرار داد.

۱-۲-۳ : گهگاه ممکن است علاوه بر حروف فوق، اعداد ۱ تا ۳ را نیز مشاهد کنید که این اعداد برای مواقعی است که نیاز به قدرت بیشتری همانند سربالایی‌ها وجود دارد. با انتخاب هر یک از این شماره ها گیربکس محدود به تعویض دنده تا شماره مورد نظر می شود. مثلا انتخاب ۲ باعث می شود گیربکس فقط از دنده یک و دو استفاده نماید.

(L (Low: همان وضعیت دنده یک است که در بعضی از اتومبیل ها با حرف L نشان داده می شود.

 (+M -): وضعیت manual یا تعویض دستی. در این وضعیت مشابه با گیربکس دستی می توان بصورت اختیاری اقدام به تعویض دنده ها کرد با این تفاوت که در صورت توقف خودرو دنده به حالت یک باز می گردد. توجه کنید که در بعضی خودروهای اتومات زمانی که گیربکس در حالت M قرار دارد در صورت رسیدن دور موتور به بالاترین حد مجاز، دنده به صورت اتوماتیک تعویض می شود.

کلید O/D : وضعیت over drive که در بعضی از مشین های اتومات وجود دارد و معمولا در کنار شیفتر دنده و یا بر روی آن قرار دارد. Over Drive در حقیقت همان دنده پنج در خودروهای دنده ای است. در گیربکس های چهار دنده با خاموش کردن وضعیت over drive دنده چهار غیر فعال می شود و در خودروهای پنج دنده نیز کلید Over Drive مربوط به دنده پنج است.

بر خلاف تصور بسیاری از رانندگان خودرو روشن و خاموش کردن حالت Over Drive در سرعت های پایین و دنده های سنگین هیچ تاثیری در شتابگیری خودرو ندارد.

آموزش رانندگی با ماشین اتوماتیک

برای رانندگی با دنده اتومات حتما نکات زیر را در نظر بگیرید

۱- همانند هر خودروی دیگر، پس از سوار شدن، ابتدا صندلی، آینه و … را تنظیم نموده و پدال گاز و ترمز را چک نمایید.

۲- پا را بر روی پدال ترمز قرار داده، تا انتها فشار داده و خودرو را روشن نمایید. مکانیزم اغلب خودروهای اتومات امروزی به ترتیبی است که معمولا بدون فشردن پدال ترمز روشن نمی شوند.

۳- بدون آنکه پا را از روی پدال ترمز بردارید دنده را در حالت D (یا R) قرار دهید.

۴- ترمز دستی را خوابانده و کم‌کم پا را از روی پدال ترمز پایی برداشته و به آرامی بر روی پدال گاز فشار داده و از رانندگی لذت ببرید. شاید تعجب کنید که چرا گفته می شود تا زمان حرکت پا را از روی پدال ترمز برندارید. علت این توصیه صرفا بخاطر رعایت نکات ایمنی است زیرا در خودروهای دنده اتوماتیک بعد از خاموش شدن موتور عملا دنده درگیر نیست و بجز حالت P، بقیه دنده ها در حالت خلاص هستند.

حال اگر به هر دلیلی آخرین باری که خودرو را پارک کرده اید مکانیزم الکترونیکی شیفتر دنده دچار اشکال شده و خودرو در حالت P قرار نگرفته باشد بلافاصله بعد از روشن شدن موتور، خودرو حرکت می کند. هر چند که این احتمال ضعیف است اما نادیده گرفتن آن ممکن است منجر به مشکلات جبران ناپذیری شود.

۵- جهت توقف پا را از روی پدال گاز برداشته و به آرامی پدال ترمز را لمس کرده و فشار دهید به نحوی که به یکباره توقف ننمایید.

۶- پس از توقف و پارک کامل، دنده را در حالت P قرار دهید.

مقایسه مصرف سوخت گیربکس اتوماتیک و دستی

یکی از سوالاتی که عموما در مورد خودروهای اتوماتیک مطرح میشود میزان مصرف سوخت این خودروها و مقایسه آن با خودروهای دنده ای است. بررسی ها نشان می دهد که مصرف سوخت در خودروهای اتوماتیك بین ۰.۵ تا ۱۶ درصد بیشتر از خودروهای دنده ای است.

در حقیقت ایجاد دنده های بیشتر و كاهش نسبت دنده ها در خودروهای دنده ای منجر به کاهش مصرف سوخت خودرو می شود. در نتیجه در خودروهای دنده ای با شش دنده مصرف سوخت از خودروهای دنده ای با پنج دنده کمتر است. در حقیقت کمترین مصرف سوخت مربوط به خودروهای دنده ای با ۶ دنده است. در خودروهای اتوماتیک هم جعبه دنده های ۵ دنده نسبت به انواع ۳ و ۴ دنده مصرف سوخت کمتری دارند.

۸ کاری که نباید با دنده اتوماتیک انجام دهید

به هنگام رانندگیبا ماشین اتوماتیک باید چند نکته حیاتی را همواره به خاطر داشته باشید.

۱. از حالت N برای بالابردن دور ماشین در ابتدای حرکت استفاده نکنید

بعضی رانندگان ماشین اتومات عادت دارند مشابه با خودروهای دنده ای در زمان روشن کردن خودرو، ابتدا دنده را در حالت N یا خلاص می گذارند و دور موتور را بالا می برند، سپس دنده را در حالت ِDrive قرار می دهند. این عادت اشتباه آسیب جدی به گیربکس های اتوماتیک وارد می کند و هزینه های زیادی را برای صاحب خودرو به وجود می آورد.

علاوه بر این بلافاصله پس از روشن کردن موتور، به فکر سرعت‌های بالا نباشید. به موتور اجازه دهید خود را پیدا کرده و کم‌کم سرعت را افزایش دهید. اغلبگیربکس های اتوماتیک مناسب برای شتاب گیری های ناگهانی و رانندگی پر فشار نیستند. البته قضیه در مورد خودروهای اسپورت اتومات کمی متفاوت است.

۲. به هیچ وجه به هنگام حرکت، دنده را عوض نکنید

نکته تاسف‌بار داستان آنجاست که برخی حتی بدون آنکه پا را بر روی پدال ترمز قرار دهند دنده را به حالت P تغییر می‌دهند که این موضوع برای سیستم انتقال قدرت بسیار مضر است و باعث استهلاک زودهنگام گیربکس خودرو اتومات می شود. توجه کنید که قرار دادن گیربکس از حالت D به حالت دستی ( تیپ ترونیک) یا مود های پیشفرض گیربکس مانند حالت اسپورت/برقی مشکلی ایجاد نخواهد کرد.

۳. به هیچ وجه در سرپایینی‌ها، خودرو را در حالت خلاص قرار ندهید

شاید در نگاه اول این امر مصرف سوخت شما را کاهش دهد ولیکن با توجه به آنکه روانکاری دنده‌ها صورت نمی‌پذیرد فرسودگی و صدمات زودرسی را در پی خواهد داشت. این کار باعث فشار مضاعف به شیر برقی های گیربکس خواهد شد و هزینه تعویض این شیرهای برقی رقم قابل توجهی است.

به عبارتی هزینه‌های ایجاد شده بسیار بیشتر از صرفه‌جویی مصرف سوخت است. ضمن اینکه در برخی از خودروهای دنده اتوماتیک سوخت‌رسانی به موتور در سرازیری قطع می شود و مصرف سوخت به صورت اتومات کاهش می یابد.

۴. در پشت چراغ ‌قرمز، دنده را در حالت خلاص قرار ندهید

وقتی خودرو در حالت D یا همان درایو متوقف ‌شده است فشار کمتری به گیربکس خودرو وارد می شود. بنابراین در ترافیک و چراغ قرمز که مدت زمان توقف خودرو کمتر از ۲ دقیقه است، گیربکس را خلاص نکنید.

خلاص کردن گیربکس و قراردادن دوباره‌ی آن در حالت D، استهلاک بیشتری را برای گیربگس به همراه دارد. در صورتی که توقف بیشتر از دو دقیقه بود از همان حالت N برای توقف استفاده نمائید.

۵. قبل از توقف کامل خودرو دنده را در حالت P قرار ندهید

در این حالت شما به خودرو فرمان ایست می‌دهید در حالیکه خودرو در حال حرکت است و این امر صدمات جبران‌ناپذیری برای گیربکس در پی خواهد داشت. بنابراین برای افزایش طول عمر گیربکس، پس از ایست کامل ابتدا دنده را در حالت N قرار دهید، ترمز دستی را بکشید و ترمز را رها کنید سپس دنده را در حالتP قرار دهید.

با رعایت همه این موارد در زمان توقف وزن خودرو بر روی چرخ های عقب می افتد در حالیکه اگر از ابتدای توقف دنده را در حالت P قرار دهیدفشار وزن خودرو بر روی گیربکس خواهد افتاد که برای جعبه دنده های اتوماتیک مضر است.

۶. با روغن گیربکس کم رانندگی نکنید

بسیاری از رانندگان خودرو گمان می‌کنند روغن موجود در گیربکس‌ خودروهای اتوماتیک مانند خودروهای دنده‌ای نیازمند تعویض نیاز نیست و بازدید دوره ای آن کفایت می کند! این تصور کاملا اشتباه است که روغن فابریک کارخانه باید داخل گیربکس بماند و روغن گیربکس‌های دنده‌ای و اتوماتیک هر دو نیاز به تعویض دوره‌ای دارند.

یکی از وظایف روغن گیربکس کمک به روان کاری گیربکس و خنک ماندن آن هنگام کار کردن خودرو است. بنابراین در صورت رانندگی طولانی مدت با روغن گیربکس کم، خودروی شما با مشکلات متعددی روبرو خواهد شد. بهتر است هر ۵ هزار کیلومتر مقدار روغن گیربکس را کنترل کنید و به ازای هر ۵۰ هزار کیلومتر از روغن جدید استفاده نمایید.

۷. باک سوخت را خالی نگذارید

فشار سوخت یکی از مواردی است که در عملکرد مناسب خودروهای اتومات بسیار موثر است لذا همواره سعی نمایید تا باک خودرو خیلی خالی نشود.

۸. از دو پا برای ترمز و گاز استفاده نکنید

از پای راست خود جهت ترمز و گاز استفاده نمایید و مدام بین این پا و آن پا سوئیچ نکنید. استفاده از پای چپ در خودروهای اتومات به معنی فشردن پدال ترمز با آن است و اگر این فشردن پدال ترمز همزمان با فشردن پدال گاز باشد قطعا گیربکس خودروی شما دچار آسیب جدی می شود .