استاندارد رنگ سیم برق

در هر حوزه‌ای یک سری قوانین و استاندارد تعیین می‌شوند تا فعالیت در آن حوزه ایمن‌تر باشد. در صنعت برق نیز انواع استاندارد رنگ سیم برق تعیین شده‌اند تا تکنسین‌ها و سایر افراد هنگام کار کردن با سیم‌های مختلف بدانند جریان در کدام سیم برقرار است، کدام سیم نول و کدام یک از آن‌ها ارت است. لازم به ذکر است در میان کارخانه‌های تولید کننده سیم و کابل برق ایرانی؛ برندهایی مانند سیم و کابل افشارنژاد خراسان و همچنین شرکت سیم و کابل سیمیا از جمله شرکت‌هایی هستند که برای تولید محصولات خود استانداردهای رنگ‌بندی سیم برق را رعایت می‌کنند. به این ترتیب تکنسین‌ها هنگام استفاده از سیم‌های تولید شده توسط این شرکت‌ها؛ مطمئن هستند سیم‌های فاز، نول و ارت را به درستی تشخیص می‌دهند. در ادامه مطلب به بررسی جزئیات بیشتری از استاندارد رنگ سیم برق می‌پردازیم.

استاندارد رنگ سیم برق در ایران

بهتر است بدانید تا به حال استانداردهای متفاوتی برای رنگ‌بندی سیم‌های برق تعیین شده‌اند و کشورهای مختلف نیز از استانداردهایی خاص برای تولید سیم و کابل استفاده می‌کنند. در ایران نیز برخی از شرکت‌های تولید کننده سیم و کابل از استانداردهای تعیین شده پیروی می‌کنند، ولی برخی از شرکت‌ها نیز به بهانه بالا بودن هزینه تولید عایق‌های رنگی از رعایت استانداردها خودداری می‌کنند. در حال حاضر از استاندارد شماره ۶۳۰۱۲ که وزارت نیرو تعیین کرده است برای تولید سیم و کابل برق در ایران استفاده می‌شود. بر همین اساس سیم‌های فاز R و S و T به ترتیب دارای رنگ‌های قرمز، زرد و آبی هستند. البته رعایت استاندارد چین (زرد، سبز و قرمز) نیز در ایران مرسوم است.

استاندارد رنگ سیم فاز و نول و ارت

برای اینکه تکنسین‌ها بتوانند یک سیستم برق‌کشی اصولی ایجاد کنند و سیم برق ساختمان، خودرو یا هر محیط و وسیله دیگری را طبق آن انجام دهند. باید انواع سیم‌های فاز، نول و ارت را از یکدیگر تشخیص دهند. از طرفی تمام سیم‌های تولید شده توسط شرکت‌های مختلف از استاندارد رنگ سیم برق پیروی نمی‌کنند. همچنین در وسایل مختلف هم ممکن است رنگ و معنی استاندارد سیم‌ها با یکدیگر متفاوت باشد. بنابراین بهترین راه برای تشخیص سیم مثبت (فاز) و منفی (نول)؛ استفاده از مولتی متر است. از جمله دیگر راه‌های تشخیص مثبت و منفی بودن سیم‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

۱_ سیم‌های مخصوص چراغ و لوستر: در سیستم برق‌کشی یک چراغ یا لوستر؛ سیم مشکی مثبت، سیم سفید منفی و سیم سبز ارت است.

۲_ سیم‌های بلندگو: در سیستم بلندگو و آمپر؛ سیم مسی مثبت و سیم نقره‌ای منفی است.

۳_ سیم شیاردار: یکی از انواع سیم‌های تولید شده در صنعت برق؛ سیم شیاردار است. این نوع از سیم‌ها به طور کلی مسی هستند، ولی یکی از سرهای آن‌ها شیاردار است و همین سر منفی محسوب می‌شود.

۴_ سیم‌های خودرو: برای تشخیص قطب مثبت و منفی سیم‌های خودرو بهتر است از دفترچه راهنمای آن‌ها استفاده کنید، زیرا استانداردهای هر یک از شرکت‌های خودروسازی با یکدیگر متفاوت است.

بنابراین همانطور که گفتیم بهترین راه تشخیص قطب مثبت و منفی سیم‌ها؛ استفاده از مولتی متر است، زیرا در غیر این صورت احتمال رخ دادن خطا و تشخیص اشتباه افزایش می‌یابد.

معنی رنگ بندی در سیم برق

بهتر است بدانید سیم‌ها و کابل‌هایی که برای برق‌کشی استفاده می‌شوند؛ فقط تک رشته نیستند و کابل‌های دو رشته، سه، چهار و پنج رشته نیز تولید و استفاده می‌شوند. به همین علت در ادامه مطلب رنگ سیم‌های فاز، نول و ارت هر کدام از این سیم‌ها را به صورت مجزا بررسی می‌کنیم:

استاندارد رنگ سیم و کابل تک رشته

• سیم فاز ۱: رنگ سیم‌های فاز ۱ مشکی است و از این سیم‌ها برای انتقال برق به تجهیزات مختلف مانند پریزها استفاده می‌شود، به همین علت سیم‌های مشکی همواره دارای جریان برق هستند.
• سیم فاز ۲: سیم‌هایی که دارای جریان ثانویه برق هستند، ولی در عین حال همواره جریان در آن‌ها برقرار است؛ قرمز رنگ هستند.
• سیم فاز ۳: برای اتصالات مختلف به ویژه زمانی که سیم‌ها دچار کشیدگی می‌شوند از سیم‌های فاز آبی رنگ استفاده می‌شود.
• سیم سیم نول: سیم‌های سفید رنگی که در سیستم‌های برقی کشی مشاهده می‌شوند؛ سیم نول هستند.
• سیم ارت: سیم‌های ارت که برای اتصال به زمین در برخی از ساختمان‌ها استفاده می‌شوند؛ زرد، سبز یا ترکیبی از هر دو هستند.

استاندارد رنگ کابل دو رشته

فاز	نول
مشکی یا قرمز	آبی یا زرد یا سبز

 

استاندارد رنگ کابل سه رشته

فاز اول	فاز دوم	نول
قرمز	زرد یا سبز	آبی

 

استاندارد رنگ کابل چهار رشته

فاز اول	فاز دوم	فاز سوم	نول
مشکی	قرمز	بنفش	زرد

 

استاندارد رنگ کابل پنج رشته

برای کابل‌های پنج رشته نیز از رنگ‌های سفید، قرمز، مشکی، زرد و بنفش استفاده می‌شود.

چرا رعایت استاندارد در انتخاب رنگ سیم اهمیت دارد؟

سیم‌های برق جزء تجهیزاتی محسوب می‌شوند که به طور مستقیم با جریان الکتریسیته در ارتباط هستند. بنابراین رعایت احتیاط و فراهم کردن شرایط ایمن برای استفاده از آن‌ها ضروری است. به همین علت در تمام جهان انواع استاندارد رنگ سیم برق تعیین می‌شوند تا کارخانه‌های تولید کننده؛ آن‌ها را رعایت کرده و تکنسین‌ها بتوانند با خیالی آسوده، سیستم برق‌کشی مورد نظر را ایجاد کرده و جریان برق را برقرار کنند. بنابراین رعایت استاندارد رنگ‌بندی سیم‌ها برای ایجاد سیستم برق‌کشی اصولی، تعمیرات و همچنین تقسیم بار اهمیت دارد. به این ترتیب نه تنها کار فنی به درستی انجام می‌شود، بلکه از ایجاد خطراتی مانند برق گرفتگی، آتش سوزی و غیره نیز جلوگیری خواهد شد.

استاندارد رنگ سیم DC

منظور از جریان DC یا مستقیم؛ عبور یک طرفه جریان الکتریسیته از باتری، دینام، پنل‌های خورشیدی و غیره است. بر اساس استاندارد رنگ سیم آمریکا؛ در سیستم‌هایی که جریان مستقیم برقرار است از سیم قرمز برای نشان دادن قطب مثبت یا همان فاز، از سیم سیاه برای مشخص کردن قطب منفی یا نول و از سیم سفید یا خاکستری برای نشان دادن سیم ارت استفاده می‌شود.

رنگ سیم های برق ساختمان

بهتر است بدانید رنگ سیم‌های برق ساختمان می‌تواند با خودرو یا سایر وسایل و دستگاه‌ها متفاوت باشد. به طور کلی اگر سیستم برق‌کشی یک ساختمان؛ تک فاز باشد و ساختمان کاربری صنعتی نداشته باشد، بهتر است از استاندارد رنگ سیم برق که در ادامه مطلب به آن‌ها اشاره می‌کنیم، استفاده شود:

• رنگ سیاه برای سیم فاز ۱
• رنگ قرمز برای سیم فاز ۲
• رنگ آبی برای سیم فاز ۳
• رنگ سفید برای سیم نول
• رنگ زرد، سبز یا ترکیب آن‌ها برای سیم ارت

به این ترتیب می‌توانید یک سیستم برق‌کشی اصولی و استاندارد ایجاد کنید تا از به وجود آمدن مشکلات بعدی جلوگیری به عمل آید.

 

رنگ سیم های برق خودرو

همانطور که گفتیم استاندارد رنگ سیم برق خودرو با سیستم برق‌کشی ساختمان متفاوت است. بر همین اساس تکنسین‌های برق خودرو باید با استانداردهای رنگ‌بندی سیم برق این حوزه آشنا باشند تا بتوانند به درستی، تعمیرات لازم را انجام دهند. استاندارد رنگ‌بندی سیم برق خودرو به شرح زیر است:

رنگ سیم	کاربرد سیم
سفید	سیم متصل به چراغ روغن، چراغ‌های هشدار دهنده و کویل
سبز	سیم متصل به باتری و سایر مصرف کننده‌ها
زرد	مشخص کننده سیم چراغ شارژ و سیم متصل کننده دینام به فیوز
قرمز	سیم چراغ‌های کوچک جلو و عقب
آبی	سیم چراغ‌های بزرگ جلو

در پایان

درست است که برقرار بودن جریان برق برای زندگی‌های امروزی ضروری است، ولی عدم رعایت استانداردهای لازم برای ایجاد سیستم‌های برق‌کشی، خطرناک و مشکل ساز است. به همین علت استفاده از سیم‌های برقی که استاندارد رنگ سیم برق برای تولید آن‌ها رعایت شده است، توصیه می‌شود. به این ترتیب هر تکنسین می‌داند کدام یک از سیم‌ها؛ جریان برق در آن برقرار است، کدام یک نول و کدام سیم ارت است. خوشبختانه در حال حاضر نیز چند شرکت تولید کننده شناخته شده ایرانی؛ استانداردهای رنگ‌بندی سیم برق را برای تولید محصولات خود رعایت می‌کنند.