چگونه یک کارشناس دادگستری شویم؟
شاید برای شما هم سوال پیش بیاید که چگونه یک کارشناس دادگستری شویم؟ فردی که توسط دادگستری به عنوان کارشناس رسمی شناخته می‌شود، به شخصی اشاره دارد که در زمینه دانش و تخصص خود، بتواند به قاضی در حل پرونده‌ها و ارائه قضاوت درست در یک موضوع خاص کمک کند.
تنوع مسائلی که بین مردم ایجاد اختلاف می‌کند و به طرح دعاوی حقوقی در دادگاه منجر می‌شود، به اندازه‌ای بالاست که برای صدور رأی در هر یک از این موارد، نیاز به اطلاعات علمی و تخصصی در زمینه مربوطه وجود دارد. هر چند قاضی دارای تحصیلات عالی و تجربه زیادی در زمینه قضاوت باشد، اما نمی‌تواند درمورد جزئیات علمی پرونده‌هایی که با علوم مختلف مرتبط هستند، دقیق صاحب نظر باشد. بنابراین، برای تکمیل مستندات پرونده، نیاز به کمک یک یا چند کارشناس دادگستری با تخصص و تجربه کافی در این زمینه وجود دارد.
چه افرادی می توانند کارشناس رسمی دادگستری شوند؟
اگر دارای کارشناسی یا بالاتر در یکی از زمینه‌های مهندسی راه و ساختمان، وسایل نقلیه (خودرو)، منابع آب و معادن، ارزشیابی اموال منقول مانند طلا و جواهر، علوم پزشکی و تغذیه، امور مالی، نقشه برداری، صنعت و فناوری، هنرهای مرتبط با ارزیابی فرش، کشاورزی و منابع طبیعی، خدمات اداری و عمومی، ایمنی و حوادث هستید و تجربه حداقل پنج ساله در زمینه تحصیلی خود دارید، بعد از طی کردن مراحل زیر می‌توانید به عنوان کارشناس دادگستری به صورت رسمی مشغول به کار شوید:
مراحل اخذ پروانه کارشناس رسمی
- قبولی در آزمون تستی رشته تخصصی و پذیرفته شدن برای ادامه مطالعات در این حوزه
- شرکت در جلسه مصاحبه حضوری با کارشناسان رسمی دادگستری و عبور از آزمون شفاهی
- شروع کارآموزی به مدت یک سال تحت نظارت یک کارشناس با تجربه بیش از ده سال در حوزه دادگستری
- حضور در مراسم اتیان سوگند با حضور رئیس دادگستری استان و دریافت پروانه کارشناسی در این حوزه
انواع آزمون کارشناس رسمی دادگستری
سه نوع آزمون مختلف برای کارشناسان رسمی در کشور برگزار می‌شود. هر آزمون توسط یک نهاد مختلف نظارت می‌شود. این نهادها عبارتند از: کانون کارشناسان دادگستری برای آزمون کارشناس رسمی دادگستری، قوه قضائیه برای آزمون کارشناسان قوه قضائیه، و قوه مجریه برای آزمون کارشناسان رسمی نظام مهندسی.
وظایف کارشناسان در هر سه گروه یکسان است، با این تفاوت که سازمانی که کارشناس رسمی به آن ارجاع داده می‌شود، متفاوت است. برای کارشناسان نظام مهندسی، ارجاع به آنان از طریق سامانه نظام مهندسی انجام می‌شود. اما برای کارشناسان رسمی قوه قضاییه، انتخاب قاضی یا درخواست کانون کارشناسان دادگستری می‌تواند صورت بگیرد.
کارشناس رسمی یا غیر رسمی
اطلاع داشتن از این موضوع خوب است، چرا که در حوزه کارشناسان دادگستری، دو نوع کارشناس رسمی و غیررسمی وجود دارد. کارشناس دادگستری رسمی، فردی است که علاوه بر داشتن تخصص مورد نیاز، پروانه کارشناسی نیز دریافت کرده است. اما کارشناس غیررسمی، فردی است که تخصص مورد نیاز را داراست اما پروانه کارشناسی ندارد. در شرایطی که کارشناس دادگستری رسمی در دسترس نباشد، دادگاه‌ها یا مقامات صلاحیت‌دار، این افراد را برای انجام کارشناسی مورد نیاز در نظر می‌گیرند.
وظایف کارشناس رسمی دادگستری
افرادی که در آزمون‌های کتبی و شفاهی موفق شده و دوره کارآموزی را پشت سر گذاشته‌اند، می‌توانند پروانه کارشناس دادگستری را از مراجع قضایی و به واسطه کانون کارشناسان رسمی دادگستری استان خود دریافت کنند. پس از اخذ این پروانه، آنها می‌توانند به عنوان تخصصی برای بررسی پرونده‌های قضایی دعوت به همکاری شوند. بنابراین کارشناسی رسمی دادگستری یک شغل نیست، بلکه یک تخصص و حرفه مشاوره‌ای است، به عبارت دیگر مشاوره در حوزه حقوق می‌باشد. همچنین، نه تنها کارمندان و شاغلان دولتی می‌توانند درخواست دریافت این پروانه را داشته باشند، بلکه هر شخصی که شرایط لازم را داشته باشد نیز می‌تواند. کارشناس با انجام تحقیقات موردنیاز، اطلاعات مهمی را جمع‌آوری کرده و به قاضی در صدور حکم کمک می‌کند.
میزان درآمد کارشناسان رسمی دادگستری برای هر پرونده چقدر است؟
باید بدانید که محاسبه درآمد کارشناسان رسمی دادگستری کمی پیچیده است و نیاز به حوصله و دقت دارد. اما نگران نباشید، ما به شما در توضیح مراحل مختلف آن کمک می‌کنیم تا اگر خسته شدید، جزئیات زیاد را نشان ندهید. با ما همراه باشید.
ابتدا باید بگوییم که کارشناسان رسمی دادگستری دریافتی ثابت و مقرری ماهانه ندارند؛ از این رو اصطلاح حقوق کارشناسان رسمی دادگستری درست نیست و باید به جای آن از عبارت درآمد کارشناسان رسمی دادگستری یا حق الزحمه آنها استفاده کرد.
نکته بعدی این است که درآمد کارشناس دادگستری عدد ثابتی نیست و متغیر است. در قانون تعرفه تعیین شده است که درآمد کارشناسان رسمی بر اساس هر پرونده محاسبه شود و این درآمد، به ارتباط مستقیم با ارزش پرونده‌هایی است که به کارشناسان ارجاع داده می‌شود. بنابراین، دو عامل ارزش پرونده و تعداد پرونده‌ها تعیین‌کننده درآمد کارشناسان رسمی هستند و طبیعتا هرچه تعداد پرونده‌ها و ارزش آنها بیشتر باشد، درآمد کارشناسان رسمی نیز بیشتر خواهد بود.
پیدا کردن منابع مطالعاتی موثر برای آزمون کارشناس رسمی به چه روشی انجام می‌شود؟
طبق قوانین موجود، برای تدوین سوالات تخصصی باید از منابع دانشگاهی استفاده شود. در این سطح سوالات، اطلاعات و مهارت‌هایی که در دوره کارشناسی (لیسانس) به دست آمده است، مورد آزمون قرار می‌گیرند. سوالات به سه رویکرد تئوری، تجربی و کاربردی طرح می‌شوند. سوالات هر رشته، بسته به نوع کاری که کارشناس رسمی در آینده انجام خواهد داد، تهیه می‌شوند و می‌توانند به شکل تستی، تشریحی یا ترکیبی باشند. البته در حال حاضر آزمون‌ها به صورت تستی برگزار می‌شوند.
مواد امتحانی برای هر رشته کارشناس رسمی شامل دروس تخصصی مربوط به آن رشته و قوانین و مقررات مربوط به کارشناس دادگستری است. (در مورد آزمون کارشناس رسمی قوه قضاییه، در بخش دوم علاوه بر این، مواد آموزشی ویژه‌ای نیز وجود دارد). به دلیل عدم اعلام منابع خاصی برای مطالعه دروس تخصصی، یکی از بهترین راهکارها برای آمادگی به آزمون کارشناس رسمی، مطالعه و بررسی سوالات آزمون‌های سال‌های قبلی است.
استفاده از مشاوره کارشناس رسمی در مراجع دیگر
فعالیت عمده کارشناس رسمی در قوه قضائیه انجام کارهای مربوط به دادگستری است. اما با بروز روند خصوصی‌سازی در سال‌های اخیر، نهادها و سازمان‌های مختلف، در صورت نیاز، می‌توانند از نظرات این کارشناسان در مواردی که نیاز به داوری دارد، استفاده کنند. زیرا نظرات کارشناسان رسمی دادگستری، توسط سازمان بازرسی و دیوان محاسبات کشور تصویب می‌شود. به عنوان مثال، یک سازمان می‌تواند برای فروش خودروها یا املاک خود از طریق مزایده، از کارشناسان رسمی دادگستری استان خود برای تعیین قیمت بهره‌برداری کند. در این صورت، نظر کتبی این کارشناس به عنوان قیمت کارشناسی، تایید و به آن ارجاع داده می‌شود.
کلام پایانی
کارشناس دادگستری یک شغل تخصصی در دادگستری و قوه قضاییه است. قاضی برای تهیه اسناد لازم برای صدور رای قطعی به کارشناسان رسمی نیاز دارد. برای شغل کارشناس رسمی دادگستری، حداقل باید ۵ سال تجربه کاری مفید داشته باشید و شرایط و ضوابط مشخصی را رعایت کنید. برای آشنایی بیشتر با این شغل و شرایط لازم برای موفقیت در آن می‌توانید با کارشناسان مجموعه مفروز تماس بگیرید.
