دزیمتر صدا چیست؟ و هر آنچه که درباره آن باید بدانید!

صدا، یکی از جنبه‌های حیاتی زندگی روزمره ماست. اما آیا تا به حال به تأثیرات صدا بر سلامتی خود توجه کرده‌اید؟ صداهای بلند و مضر، مانند صدای ترافیک شلوغ یا صدای ماشین‌آلات صنعتی، می‌توانند به طور مستقیم بر سلامتی ما تأثیر منفی بگذارند. در این شرایط، استفاده از دزیمتر صدا به عنوان یک ابزار مهم در اندازه‌گیری سطح صدا و محافظت از سلامتی افراد بسیار اهمیت دارد.در ادامه مطلب همراه پورتال جامع مهندسین ایران باشید.

دزیمتر صدا چیست؟

دزیمتر صدا (noise dosimeter) یک دستگاه الکترونیکی است که برای اندازه‌گیری شدت صدا و تعیین سطح صدای محیطی استفاده می‌شود. این دستگاه قادر است تراز صوت را با استفاده از میکروفنی که به نزدیکی گوش قرار می‌گیرد، اندازه‌گیری کند و نتایج را به صورت عددی یا گرافیکی نمایش دهد.

دزیمتر صدا می‌تواند انواع صداها را اندازه‌گیری کند، از جمله صداهای مستمر و صداهای متغیر. این دستگاه معمولاً توانایی اندازه‌گیری طیف فرکانسی صدا را نیز داراست، به این معنی که می‌تواند بررسی کند که صدای مورد اندازه‌گیری از چه فرکانسی است و بر اساس آن نتیجه‌ای ارائه دهد.

انوع اصلی دزیمتر صدا 

دزیمتر صدا دارای دو نوع اصلی، یعنی دزیمتر صدا شخصی و دزیمتر صدا ناحیه‌ای است. هر یک از این نوع‌ها وظیفه اندازه‌گیری صدا را به صورت متفاوت انجام می‌دهند.

دزیمتر صدا شخصی: که همچنین به آن دزیمتر صدا پرسنلی یا دزیمتر صدای شخصی نیز گفته می‌شود، به صورت مستقیم به بدن یک فرد متصل می‌شود. این دزیمتر میزان قرار گرفتن فرد در معرض صدا را در طول زمان اندازه‌گیری می‌کند. این نوع دزیمتر برای اندازه‌گیری صدا در محیط‌های کاری، مانند صنعت، ساختمان‌ها، و معادن استفاده می‌شود. با استفاده از دزیمتر صدا شخصی، می‌توان میزان قرار گرفتن فرد در معرض صدا را در طول یک شیفت کاری یا در طول یک دوره زمانی مشخص مانند یک روز اندازه‌گیری کرد.

دزیمتر صدا ناحیه‌ای: که همچنین به آن دزیمتر صدای منطقه‌ای یا دزیمتر صدای مکانی نیز گفته می‌شود، در یک مکان خاص نصب می‌شود و میزان قرار گرفتن در معرض صدا در آن مکان را اندازه‌گیری می‌کند. این نوع دزیمتر برای اندازه‌گیری صدا در محیط‌هایی مانند کارخانه‌ها، ایستگاه‌های نیروگاهی، فضاهای عمومی و غیره استفاده می‌شود. دزیمتر صدا ناحیه‌ای به طور معمول در مکان‌هایی که باید میزان صدای منطقه را اندازه‌گیری و کنترل کرد، نصب می‌شود.

استفاده از دزیمتر صدا به عنوان یک ابزار اندازه‌گیری مهم، به ما کمک می‌کند تا میزان قرار گرفتن در معرض صدا را ارزیابی کنیم و از آسیب‌های شنوایی و سلامتی ناشی از صدای زیاد محافظت کنیم.

کاربردهای دزیمتر صدا

دزیمتر صدا واقعاً در طیف گسترده‌ای از کاربردها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زیر، به برخی از کاربردهای اصلی آن اشاره می‌کنم:

• محیط کاری: دزیمتر صدا در محیط‌های کاری به ویژه در صنایع و محیط‌های صنعتی استفاده می‌شود. با اندازه‌گیری میزان قرار گرفتن کارکنان در معرض صدا، کارفرمایان می‌توانند مطمئن شوند که کارکنان در حد مجاز قرار دارند و از آسیب‌های شنوایی جلوگیری کنند. این کاربرد به ویژه در صنایعی که صدای شدیدی ایجاد می‌شود، مانند صنایع ساختمانی، معادن، صنایع فلزی و صنایع خودروسازی بسیار مهم است.
• محیط‌های مسکونی: افراد می‌توانند از دزیمتر صدا برای اندازه‌گیری میزان قرار گرفتن در معرض صدا در خانه خود استفاده کنند. این کاربرد می‌تواند برای ارزیابی سطح صداهای مزاحم مانند صدای جاده‌های شلوغ، صدای همسایگان، صدای دستگاه‌های خانگی و غیره مفید باشد. با این اطلاعات، افراد می‌توانند تدابیر لازم را برای کاهش میزان صداهای مضر در محیط زندگی خود اتخاذ کنند.
• محیط‌های تفریحی: در محیط‌های تفریحی مانند کنسرت‌ها، مسابقات ورزشی، فستیوال‌ها و همایش‌ها، دزیمتر صدا برای اندازه‌گیری میزان قرار گرفتن در معرض صدا استفاده می‌شود. این کاربرد به مدیران و سازمان‌دهندگان رویدادها کمک می‌کند تا از ایجاد آسیب شنوایی در شرکت‌کنندگان جلوگیری کنند و اقدامات لازم برای کاهش صداها را انجام دهند.
• صنایع موسیقی و سینما: در صنایع موسیقی و سینما، دزیمتر صدا به منظور اندازه‌گیری و کنترل میزان صداها در استودیوها، تئاترها، سالن‌های کنسرت و سینماها استفاده می‌شود. این کاربرد باعث می‌شود که میزان قرار گرفتن هنرمندان و مخاطبان در معرض صداهای بالا کنترل شود و آسیب شنوای که ممکن است به هنرمندان و مخاطبان وارد شود، کاهش یابد.
• ارزیابی و تحقیقات علمی: دزیمترهای صدا در تحقیقات علمی و ارزیابی‌های مرتبط با صدا مورد استفاده قرار می‌گیرند. محققان و متخصصان صوت شناسی می‌توانند از این دستگاه‌ها برای اندازه‌گیری و ثبت میزان صداها در محیط‌های مختلف استفاده کنند. این اطلاعات می‌تواند در تحلیل اثرات صدا بر سلامتی انسان، بررسی تأثیرات صدا در محیط زیست و بهبود شرایط صوتی در مکان‌های عمومی مفید باشد.

دزیمتر صدا یک ابزار ارزشمند برای اندازه‌گیری و کنترل میزان صداها در محیط‌های مختلف است. با استفاده صحیح از آن، می‌توان از آسیب‌های شنوایی جلوگیری کرده و شرایط صوتی بهبود یابد.

 

تنظیمات دزیمتر صدا

الف: استاندارد: حد مواجهه در طول ۸ ساعت کار در روز و ۴ روز در هفته.

معیار ۹۰ دسی‌بل بر مبنای شبکه A بر اساس بیشترین استانداردها، ۸۰ دسی‌بل برای برخی و ۸۷ دسی‌بل بر اساس استانداردهای کانادا.

ب: دامنه تغییرات: بین ۳ تا ۵ دسی‌بل.

ج: حد تراز صوتی که زیر آن دزیمتر دخالتی در اندازه‌گیری ندارد.

با استفاده از دزیمتر در طول شیفت کار، میانگین تماس فردی با صدا یا دز صدا را بدست می‌آوریم. اگر یک فرد دز صدای ۱۰۰٪ را در یک شیفت دریافت کند، به این معنی است که میانگین مواجهه با صدا در حداکثر است.

به عنوان مثال، با مقیاس استاندارد ۹۰ دسی‌بل و تغییرات ۳ دسی‌بل، تماس ۸ ساعته با صدای ۹۰ دسی‌بل را به نسبت ۱۰۰٪ نشان می‌دهد.

همچنین، ۴ ساعت تماس با صدای ۹۳ دسی‌بل نیز نشانگر ۱۰۰٪ است. در صورتی که در معرض ۸ ساعت مواجهه با صدای ۹۳ دسی‌بل قرار گیریم، دز صدای معادل آن می‌شود ۲۰۰٪.

کارخانه سازنده دزیمترها را با استانداردها و دامنه تغییرات خود تنظیم می‌کند. ما می‌توانیم این فاکتورها را با استفاده از استانداردها و مقررات کاربردی خود تنظیم کنیم.

دزیمترها همچنین تراز معادل را به ما نشان می‌دهند. این مقدار نشان‌دهنده میانگین تماس فردی با صدا در طول زمان اندازه‌گیری دزیمتر است و معادل ترازهای صوتی متغیری است که یک فرد در همان دوره کاری بوده است. ثابت شده است که افت شنوایی تحت تأثیر مواجهه با مجموع انرژی صوتی قرار می‌گیرد.

نحوه استفاده از دزیمتر صدا

در صورتی که دزیمتر صدا دارای تنظیماتی برای نوع اندازه‌گیری و نمایش داده‌ها است، می‌توانید این تنظیمات را با استفاده از دکمه‌ها یا منوهای موجود در دستگاه تنظیم کنید. به عنوان مثال، می‌توانید واحد اندازه‌گیری صدا را تنظیم کنید (مانند دسی‌بل یا آینه دسی‌بل)، حداکثر و حداقل مقادیر قابل نمایش را تعیین کنید، فرکانس صوت را تنظیم کنید و غیره.

مطمئن شوید که در هنگام استفاده از دزیمتر صدا، میکروفون آن در معرض منبع صدا قرار دارد تا بتواند صدا را به درستی اندازه‌گیری کند. همچنین، در صورتی که دستگاه دارای حافظه داخلی است، مطمئن شوید که حافظه خالی است یا ظرفیت کافی دارد تا داده‌های اندازه‌گیری را ذخیره کند.

در نهایت، پس از اتمام اندازه‌گیری، می‌توانید نتایج را از صفحه نمایش دستگاه خود یا از طریق اتصال USB به رایانه مشاهده کنید. اگر دستگاه امکان اتصال به رایانه را ندارد، می‌توانید نتایج را با استفاده از روش‌های دیگری مانند چاپ کردن، یادداشت برداری یا عکسبرداری از صفحه نمایش ثبت کنید.

بهتر است همیشه دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌های ارائه شده توسط تولیدکننده دستگاه را مطالعه و رعایت کنید تا بهترین نتایج را در استفاده از دزیمتر صدا بدست آورید.

نکات ایمنی در هنگام استفاده از دزیمتر صدا

در هنگام استفاده از دزیمتر صدا، علاوه بر نکات ایمنی فوق، موارد زیر نیز را رعایت کنید:

• مطابقت با استانداردها: اطمینان حاصل کنید که دستگاه دزیمتر صدا شما با استانداردهای مربوطه سازگاری دارد و به درستی تنظیم شده است. بررسی کنید که آیا دستگاه دارای گواهینامه‌های لازم و به روز است.
• محافظت از دستگاه: دزیمتر صدا را از ضربه، شوک و سایر خطرات محافظت کنید. از جا به جا کردن دستگاه به شدت جلوگیری کنید و در صورت نیاز از کیف یا جعبه‌ی محافظ برای حمل آن استفاده کنید.
• خواندن دستورالعمل: قبل از استفاده از دزیمتر صدا، دستورالعمل‌های تولید کننده را به دقت مطالعه کنید. با عملکرد دستگاه و نحوه استفاده صحیح از آن آشنا شوید.
• اندازه‌گیری در فاصله مناسب: دستگاه را در فاصله مناسب از منبع صدا قرار دهید تا نتایج اندازه‌گیری دقیق و قابل اطمینان باشند. در صورت نیاز، از لوازم جانبی مثل میکروفون‌های خارجی استفاده کنید.
• نگهداری و تعویض باتری: مطمئن شوید که باتری دستگاه به درستی نصب شده است و در حالت کاری مناسب قرار دارد. بازه‌های زمانی مشخصی برای تعویض باتری را رعایت کنید و در صورت نیاز، باتری را به موقع تعویض کنید.
• استفاده از محافظ شخصی: در برخی موارد، ممکن است نیاز به استفاده از محافظ شخصی مانند کاپشن صوتی یا گوشی‌های محافظ گوش داشته باشید. این محافظت‌ها می‌توانند شما را در مقابل صدای ضربه‌ای غیرمطلوب محافظت کنند.

در نهایت، همیشه توصیه می‌شود که پیش از استفاده از دستگاه دزیمتر صدا، دوره‌های آموزشی مرتبط را طی کنید تا با استفاده صحیح از دستگاه و رعایت نکات ایمنی آشنا شوید.

موارد استفاده از حفاظ برای جریان باد

حفاظ برای جریان باد در موارد زیر استفاده می‌شود:

۱. کاهش نویز: زمانی که جریان باد شدید است، میزان صدای تولید شده توسط باد به میکروفن اطراف افزایش می‌یابد. حفاظ‌ها برای کاهش این نویز و جلوگیری از ورود جریان باد به میکروفن استفاده می‌شوند. این کار باعث بهبود کیفیت صدا و کاهش تداخل صوتی ناشی از جریان باد می‌شود.

۲. حفاظ از میکروفن: جریان باد شدید ممکن است ذرات ریز محیط را به سمت میکروفن ببرد و باعث خراشیدگی یا آسیب به آن شود. با نصب حفاظ بر روی میکروفن، از ورود ذرات خارجی و مواد آلوده به دستگاه جلوگیری می‌شود و میکروفن را در برابر آسیب‌های ناشی از جریان باد محافظت می‌کند.

۳. کنترل جریان هوا: حفاظ‌ها به عنوان یک پرده محافظ برای جریان هوا عمل می‌کنند و می‌توانند بهبود کنترل جریان هوا در اطراف میکروفن را فراهم کنند. این کار می‌تواند به کاهش اثرات جانبی جریان هوا بر روی کیفیت صدا و کارایی میکروفن کمک کند.

بنابراین، استفاده از حفاظ برای جریان باد در محیط‌هایی که جریان هوای قابل ملاحظه وجود دارد، بهبود کیفیت صدا، کاهش نویز و حفاظت از میکروفن را تضمین می‌کند.

اصول به کار گرفته شده در اندازه گیری سر و صدا

اندازه‌گیری سر و صدا به استفاده از صداسنج‌ها و دستگاه‌های قابل اندازه‌گیری صوت می‌پردازد. در اندازه‌گیری سر و صدا، اصول و روش‌های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند:

انتخاب صداسنج مناسب: برای اندازه‌گیری صدا، از صداسنج‌های مختلفی استفاده می‌شود. در اینجا اشاره شده است که از صداسنج نوع ۲ با فیلتر A استفاده می‌شود. این صداسنج‌ها دارای پاسخ فرکانسی مشخصی هستند که با حساسیت گوش انسان سازگار است.

محدوده‌ی اندازه‌گیری: محدوده‌ی اندازه‌گیری صدا نیز مهم است. در اینجا اشاره شده است که محدوده‌ی اندازه‌گیری براساس شبکه A به عنوان مبنا تعریف شده است. بر اساس این شبکه، محدوده‌ی اندازه‌گیری بین ۶۳ تا ۱۱۴ دسی‌بل است.

دزیمتر صدا: در برخی موارد، اندازه‌گیری صدا به صورت لحظه‌ای انجام نمی‌شود، بلکه از دزیمتر صدا استفاده می‌گردد. دزیمتر صدا دستگاهی است که قادر است میزان مواجهه با صدا را به طور دقیق در یک بازه زمانی مشخص اندازه‌گیری کند. بنابراین، با استفاده از دزیمتر صدا می‌توان تراز صوتی معادل را اندازه‌گیری و ارزیابی نمود.

شناسایی شرایط کاری: در اندازه‌گیری سر و صدا، شناسایی شرایط کاری نیز مهم است. مثلاً در اینجا اشاره شده است که کارگر بیشتر ساعات شیفت کاری را در یک محیط مشخص و یا در دو محیط متفاوت سپری می‌کند. این اطلاعات می‌توانند برای تفسیر درست نتایج اندازه‌گیری سر و صدا مؤثر باشند.

با استفاده از دستگاه ISLM (معناگر سطح صوتی معادل)، می‌توان تراز صوتی معادل را در شرایط مختلف اندازه‌گیری کرده و به طور دقیق ارزیابی نمود. این دستگاه قادر است تا مقادیر دزیمتری را به تراز صوتی معادل تبدیل کند و نتایج را به صورت دقیق و قابل اعتماد ارائه دهد.

روش اندازه گیری صدای ضربه‌ای

برای اندازه‌گیری صدای ضربه‌ای، می‌توان از روش‌ها و دستگاه‌های مختلفی استفاده کرد. در ادامه، روش‌هایی که برای اندازه‌گیری صدای ضربه‌ای استفاده می‌شوند را بررسی می‌کنیم:

۱. دستگاه‌های دزیمتر صدا: دستگاه‌های دزیمتر صدا به منظور اندازه‌گیری میزان صدای ضربه‌ای استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها قادرند میزان صدا را در یک بازه زمانی مشخص اندازه‌گیری کنند و نتایج را به صورت دزیمتری (مانند دز درصد) نمایش دهند.

۲. دستگاه‌های ISLM: دستگاه‌های ISLM (معناگر سطح صوتی معادل) نیز می‌توانند برای اندازه‌گیری صدای ضربه‌ای استفاده شوند. این دستگاه‌ها قادرند میزان پیک صدا را اندازه‌گیری کنند و آن را به شکل تراز صوتی معادل (مانند دسی‌بل) نمایش دهند.

۳. صداسنج‌های قابلیت اندازه‌گیری صدای ضربه‌ای: برخی از صداسنج‌ها و دستگاه‌های قابلیت اندازه‌گیری صدای ضربه‌ای را دارند. این دستگاه‌ها قادرند پیک صدای ضربه‌ای را اندازه‌گیری کنند و نتایج را به صورت پیک صوتی (مانند شماره پیک) نمایش دهند.

در محیط‌هایی که صدای زمینه نیز وجود دارد، استفاده از دستگاه‌های دزیمتر یا ISLM با حساسیت کافی و پاسخ‌دهی مناسب به میزان پیک صدا توصیه می‌شود. این دستگاه‌ها قادرند صدای ضربه‌ای را از صدای زمینه جدا کرده و نتیجه را به صورت دقیق نمایش دهند.