انواع سیم و کابل برق را کامل بشناسید

سیم و کابل‌ها، به عنوان اجزای حیاتی در صنعت برق و الکترونیک، در انتقال انرژی الکتریکی و انتقال اطلاعات نقش مهمی را ایفا می‌کنند. در این مقاله از پورتال جامع مهندسین ایران، به بررسی انواع مختلف سیم و کابل پرداخته خواهد شد

سیم و کابل

سیم و کابل برق، همانطور که از نامش پیداست، برای انتقال برق استفاده می‌شود، که به نیروگاه‌ها، شبکه‌های کامپیوتری، تلویزیون‌ها و تلفن‌ها اجازه می‌دهد که به درستی کار کنند. تنوع سیم و کابل‌ها به چندین هزار نوع می‌رسد و برای شناخت دقیق آنها، آنها را بر اساس انواع مختلف دسته‌بندی می‌کنیم.

برای دسته‌بندی، باید به پارامترهای دسته‌بندی رجوع کنیم و از جمله عوامل اصلی و نقش آنها در ایجاد دسته‌بندی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. سطح ولتاژ: سطح ولتاژی که سیم و کابل برق قادر به تحمل آن است، اهمیت زیادی دارد.
2. نوع هادی و ساختار آن: نوع موادی که در ساخت سیم و کابل استفاده می‌شود و ساختار آنها، نقش مهمی در عملکرد آنها دارد.
3. نوع عایق و روکش: نوع موادی که برای عایق‌بندی و پوشش سیم و کابل برق استفاده می‌شود، تأثیر قابل توجهی بر عملکرد آنها دارد.
4. نوع حفاظت الکتریکی: سیستم‌های حفاظتی که برای جلوگیری از خطرات الکتریکی در سیم و کابل استفاده می‌شود، در دسته‌بندی آنها نقش مهمی ایفا می‌کند.
5. نوع حفاظت مکانیکی: سیستم‌های حفاظتی که برای جلوگیری از آسیب‌های مکانیکی به سیم و کابل استفاده می‌شود، نیز در دسته‌بندی آنها نقش دارند.
6. تعداد رشته‌ها: تعداد رشته‌های موجود در سیم و کابل برق نیز می‌تواند در دسته‌بندی آنها تأثیرگذار باشد.
7. نوع کاربرد: نوع کاربردی که سیم و کابل برق برای آن استفاده می‌شود، همچنین در دسته‌بندی آنها مد نظر قرار می‌گیرد.
8. استاندارد: رعایت استانداردهای مربوطه در طراحی و ساخت سیم و کابل برق، اهمیت بالایی دارد و می‌تواند در دسته‌بندی آنها تأثیرگذار باشد.

سیم

سیم یک هادی الکتریسیته است که برای انتقال جریان الکتریکی از یک محل به محل دیگر و ارتباط بین دستگاه‌های مختلف استفاده می‌شود. در یک تقسیم‌بندی کلی، سیم را می‌توان به سه دسته زیر تقسیم کرد:

1. سیم مفتولی یا سیم تک لا
2. سیم نیمه‌افشان
3. سیم افشان

نکته: واحد اندازه‌گیری مساحت سیم بر حسب میلی‌متر مربع است.

ساختمان سیم ها

ساختمان سیم‌ها شامل دو قسمت، هادی و عایق، می‌باشد. هادی سیم‌ها عموماً از مس یا آلومینیوم تشکیل شده است، اما به دلیل داشتن حجم کمتر و هدایت بهتر (نسبت به سایر فلزات)، مس بیشتر در سیم‌ها استفاده می‌شود. عایق سیم‌ها از مواد پلاستیکی تشکیل شده است که به صورت لایه‌ای روی هادی سیم قرار می‌گیرد.

سیم های مفتولی یا تک رشته ای

سیم‌های مفتولی یا تک رشته‌ای به صورت یک سیم مسی تک رشته تشکیل می‌شوند. این سیم‌ها همچنین به عنوان سیم خشک نیز شناخته می‌شوند و در فرم کاری داخل تابلوهای برق استفاده می‌شوند. هادی این نوع سیم‌ها از مس استاندارد با پوشش نوع پی.وی.سی تشکیل شده است و ولتاژ نامی آنها ۷۵۰-۴۵۰ ولت است. این سیم‌ها برای جریان‌های مختلف با سطح مقطع عایق ۱٫۵ تا ۲۴۰ میلیمتر مربع ساخته می‌شوند.

سیم های نیمه افشان

سیم‌های نیمه‌افشان ساختاری مشابه با سیم‌های مفتولی دارند و ولتاژ نامی آنها ۷۵۰-۴۵۰ ولت است. زمینه‌های کاربردی این سیم‌ها نیز شباهت زیادی به سیم‌های مفتولی دارند. اما تنها در مواردی که نیاز به انعطاف بیشتر نسبت به سیم‌های مفتولی وجود دارد، از سیم‌های نیمه‌افشان استفاده می‌شود. این سیم‌ها به دلیل ساختار خاص خود، مناسبی برای کاربردهایی هستند که نیاز به انعطاف و حرکت دارند و در عین حال نیاز به عملکرد الکتریکی نیز وجود دارد.

سیم های افشان یا چند رشته ای

سیم‌های افشان یا چند رشته‌ای از تعداد زیادی رشته نازک مسی تشکیل شده‌اند که به عنوان سیم نرم شناخته می‌شوند و در سیم‌کشی ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. ساختار این نوع سیم‌ها شباهت زیادی به سیم‌های مفتولی و نیمه‌افشان دارد و ولتاژ نامی آنها ۵۰۰-۳۰۰ ولت است. قابلیت انعطاف این سیم‌ها نسبت به سیم‌های نیمه‌افشان بیشتر است.

مقاومت الکتریکی سیم‌های افشان نسبت به سیم‌های مفتولی کمتر است، زیرا سطح مقطع سیم‌های افشان به دلیل وجود فاصله بین لایه‌های مختلف سیم‌های به هم تابیده، بیشتر است. همچنین، هزینه تولید سیم‌های افشان نسبت به سیم‌های مفتولی بیشتر است، بنابراین سیم‌های افشان به نسبت سیم‌های مفتولی گرانتر هستند.

انواع سیم ها

معمولا جنس هادی ها و عایق و نوع کاربرد کابل ها و سیم ها را به حروف مشخصی که درروی روکش خروجی آن ها نوشته میشوند نشان میدهند به طوری که هر حرف معنی خاص خود را دارد. در جدول زیر جهت اطلاع تعدادی از این حروف آمده است.

با توجه به توضیحات شما، در زیر به نمادها و مفاهیمی که برای سیم‌ها استفاده می‌شوند، پرداخته خواهد شد:

– N: نماد سیم مسی ساخته شده طبق استاندارد VDE آلمان است.
– Y: نماد عایق پروتو دور (P.V.C) برای هر رشته سیم استفاده می‌شود.
– S و Z: نمادهایی است که برای سیم‌های خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند.
– F: نماد سیم‌های نرم است که از آنها در مواردی که انعطاف زیادی نیاز است، استفاده می‌شود.
– A: نماد برای سیم‌کشی داخل لوله‌ها استفاده می‌شود.
– M: نماد سیم‌های مقاوم در برابر رطوبت است.

در ادامه، چند نوع از سیم‌ها که در سیم‌کشی بیشتری مورد استفاده قرار می‌گیرند، همراه با موارد استفاده و جداول مشخصات آنها معرفی می‌شوند.

۱. سیم (NYA)

سیم NYA یک نوع سیم مسی است که برای نصب بدون حرکت در محل‌های خشک و در داخل لوله‌های پی وی سی و فولادی استفاده می‌شود. این سیم دارای یک روکش پلاستیکی است که به رنگ‌های سبز، زرد، سیاه، آبی و قهوه‌ای موجود است.
مهم است که توجه داشته باشید که استفاده از سیم NYA زیر گچ مجاز نیست و باید این نکته را رعایت کنید.
در ادامه از مشخصات فنی سیم NYA آمده است:

• مواد هادی: مس
• نوع عایق: پلاستیک (PVC)
• رنگ روکش: سبز، زرد، سیاه، آبی، قهوه‌ای
• ولتاژ نامی: ۴۵۰/۷۵۰ ولت
• دمای کارکرد: حداکثر ۷۰ درجه سانتیگراد
• استاندارد: استاندارد ملی ایران
• مورد استفاده: نصب بدون حرکت در محل‌های خشک و در داخل لوله‌های پی وی سی و فولادی

۲. سیم (NYAF)

سیم NYAF یک نوع سیم است که برای نصب بدون حرکت در محل‌های خشک و در داخل لوله‌های پی وی سی یا فولاد استفاده می‌شود. این سیم شامل رشته‌های نازک سیم مسی است که به هم تایبده شده یا دارای روکش پلاستیکی به رنگ‌های سبز، زرد، سیاه، آبی و قهوه‌ای هستند.

مهم است که توجه داشته باشید که استفاده از سیم NYAF زیر گچ مجاز نیست و باید این نکته را رعایت کنید.

در ادامه از مشخصات فنی سیم NYAF آمده است:

• مواد هادی: مس
• نوع عایق: پلاستیک (PVC)
• رنگ روکش: سبز، زرد، سیاه، آبی، قهوه‌ای
• ولتاژ نامی: ۴۵۰/۷۵۰ ولت
• دمای کارکرد: حداکثر ۷۰ درجه سانتیگراد
• استاندارد: استاندارد ملی ایران
• مورد استفاده: نصب بدون حرکت در محل‌های خشک و در داخل لوله‌های پی وی سی یا فولاد

۳. سیم (NYM)

سیم NYM یک نوع سیم است که برای نصب ثابت در محل‌های خشک، مرطوب یا زیر گچ بدون لوله یا روی مقره مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیم شامل سیم‌های مسی با یک لایه عایق پی وی سی است که چند نمونه از آنها با هم در یک کلاف قرار داده شده و روکش پی وی سی دارند. رنگ کلاف سیم‌ها معمولاً سیاه، خاکستری یا سفید است، و رنگ روکش سیم‌های داخلی سیم‌ها می‌تواند سیاه، قهوه‌ای و آبی باشد.

در ادامه از مشخصات فنی سیم NYM آمده است:

• مواد هادی: مس
• نوع عایق: پی وی سی (PVC)
• رنگ روکش: سیاه، قهوه‌ای، آبی
• رنگ کلاف: سیاه، خاکستری، سفید
• ولتاژ نامی: ۳۰۰/۵۰۰ ولت
• دمای کارکرد: حداکثر ۷۰ درجه سانتیگراد
• استاندارد: استاندارد ملی ایران
• مورد استفاده: نصب ثابت در محل‌های خشک، مرطوب یا زیر گچ بدون لوله یا روی مقره، مانند استفاده در کولرها

۴. سیم (NYFA)

سیم NYFA یک نوع سیم است که برای نصب ثابت در داخل لوله‌های پی وی سی و فولادی استفاده می‌شود. این سیم برای اشیای قابل حمل مناسب نیست و تنها برای نصب ثابت استفاده می‌شود.

ساختار این سیم شامل سیم‌های نازک مسی است که به هم تابیده شده‌اند و با مواد پی وی سی عایق‌بندی شده‌اند. سیم‌های NYFA در رنگ‌های سبز و زرد، سیاه، آبی، قهوه‌ای، زرد، سبز، بنفش و سفید وجود دارند.

۵. سیم (NYAFZ)

سیم NYAFZ یک نوع سیم است که برای نصب ثابت در مصارف روشنایی استفاده می‌شود. این سیم برای وسایل قابل حمل مناسب نیست و تنها برای نصب ثابت استفاده می‌شود.

ساختار این سیم شامل سیم‌های نازک مسی است که پس از تابیده شدن به هم، به طور موازی با هم عایق‌بندی می‌شوند. این عایق‌بندی به منظور جداسازی سیم‌ها از یکدیگر و جلوگیری از تداخل و قطع برق است. سیم NYAFZ در رنگ‌های سیاه، سفید و قهوه‌ای وجود دارد.

با استفاده از این سیم، حواس خاصی به محدودیت‌های استفاده در مورد وسایل قابل حمل داشته باشید و تأکید می‌شود که فقط برای نصب ثابت استفاده شود.

۶. سیم (Y)

سیم Y یک نوع سیم است که برای نصب ثابت در داخل لوله‌های پی وی سی و فولادی استفاده می‌شود، به منظور مصرف در زنگ اخبار، تلفن و سایر دستگاه‌های علامت دهنده.

ساختار این سیم شامل سیم‌های هاروکش شده با مواد پی وی سی است و دارای دو یا سه یا چهار رشته است که به هم تابیده شده‌اند. تک رشته‌ها نیز معمولاً در رنگ‌های استاندارد و در کلاف‌های صدمه‌دیده در بازار موجود هستند.

۷. سیم ارت

سیم ارت یک نوع سیم است که افراد را در هنگام کار با لوازم برقی محافظت می‌کند. با اتصال این سیم به بدنه لوازم برقی، در صورت برقدار شدن بدنه به هر دلیلی، اتصال کوتاه ایجاد می‌شود و فیوز محافظ عمل می‌کند. سیم ارت به چاه ارت متصل می‌شود.

به منظور استفاده از سیستم ارت، هر ساختمان یا مجتمع باید حتماً دارای چاه ارت با ساختار فنی کامل باشد. اتصال این سیم به لوله آب ساختمان یا اسکلت فلزی آن کاملاً نادرست و خطرناک است.

اهداف استفاده از سیستم ارتینگ و سیم ارت عموماً شامل موارد زیر است:

• برقراری حفاظت و ایمنی وسایل و تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی.
• فراهم آوردن شرایط ایده‌آل برای کار.
• جلوگیری از ولتاژ تماسی.
• حذف ولتاژ اضافی.
• جلوگیری از ولتاژهای ناخواسته و صاعقه.
• اطمینان از قابلیت کار الکتریکی.

۸. سیم لاکی

سیم لاکی یا سیم ترانس، یک رشته سیم است که روی آن یک لایه نازک از عایق قرار دارد. به دلیل حجم کم عایق در این نوع سیم، در سیم‌پیچی‌های موتور و ترانسفورماتور به طور گسترده از آن استفاده می‌شود.

سیم لاکی یا سیم ترانس بر اساس قطر سطح مقطع آن شناخته می‌شود. این سیم با ضخامتی در بازه ۰.۰۵ تا ۶ میلی‌متر در بازار موجود است، و ضخامت سیم بسته به جریانی که از آن عبور می‌کند، تعیین می‌شود.

۹. کابل کواکسیال

سیم و کابل کواکسیال دارای یک سیم مسی در مرکز خود است که توسط یک عایق دی‌الکتریک احاطه شده است. روی این لایه عایق، رشته‌های سیم بافته شده قرار دارند و در نهایت یک روکش پلاستیکی تمام آن‌ها را پوشانده است. سیم و کابل کواکسیال در اندازه، عملکرد، انعطاف‌پذیری، ظرفیت عبور دهی برق و قیمت با یکدیگر تفاوت دارند.

مورد استفاده این نوع سیم و کابل، شامل سیم‌های آنتن تلوزیون و رابط دستگاه‌های صوتی و تصویری است.

ساختار این کابل شامل یک رشته سیم داخلی در مرکز کابل یا یک عایق مخصوص (معمولاً پی وی سی) و یک سیم خارجی (که بر روی عایق سیم مرکزی بافته می‌شود) می‌باشد. این ساختار باعث می‌شود سیم داخلی در برابر نویزهای خارجی محافظت شود.

نکته مهم این است که سیم داخلی به عنوان سیم اصلی و سیم خارجی معمولاً به بدنه دستگاه مورد نظر وصل می‌شود.

کابل ها

کابل‌ها در اصل هادی‌هایی هستند که قادرند جریان برق را از داخل خود عبور دهند و با استفاده از موادی از محیط اطراف خود عایق شوند. در این حالت، ولتاژ روی سطح عایق نسبت به زمین برابر با صفر است و بر روی سطح سیم نسبت به زمین، ولتاژ فازی وجود دارد. به همین دلیل، این نوع هادی‌ها به عنوان کابل شناخته می‌شوند.

ساختمان کابل ها

ساختمان کابل‌ها به طور کلی می‌تواند متفاوت باشد و بسته به کاربردهای آن‌ها تغییر کند. اما در اینجا به بررسی اجزای تشکیل دهنده کابل‌های مخابراتی و صنعتی در صنعت برق فشار قوی و فشار ضعیف می‌پردازیم.

ساختمان کابل‌های مخابراتی:

هادی‌ها: کابل‌های مخابراتی معمولاً دارای چندین هادی هستند که هر کدام از آن‌ها می‌توانند تشکیل شده باشند از:

• رشته‌های مسی: مس به عنوان یک هادی خوب و مصرفی در کابل‌های مخابراتی استفاده می‌شود.
• فیبرهای نوری: در کابل‌های فیبر نوری، از فیبرهای نوری شیشه‌ای یا پلاستیکی برای انتقال اطلاعات از طریق نور استفاده می‌شود.

عایق: هر هادی درون یک عایق جداگانه قرار می‌گیرد تا جریان برق از هادی به هادی دیگر منتقل نشود و تداخلی رخ ندهد. مواد استفاده شده در عایق می‌توانند مسایل متنوعی مانند پلاستیک، پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن و… باشند.

لایه‌های محافظ: برای حفاظت از هادی‌ها و عایق‌ها در برابر خارجی‌ها مانند رطوبت، خوردگی و ضربه، لایه‌های محافظ استفاده می‌شود. این لایه‌ها می‌توانند شامل لایه‌های فلزی، لایه‌های عایقی، لایه‌های فویل و لایه‌های پوشش دهنده دیگر باشند.

ساختمان کابل‌های صنعتی برق فشار قوی:

هادی‌ها: در کابل‌های برق فشار قوی، معمولاً از هادی‌های مسی یا آلومینیومی استفاده می‌شود که قادر به جریان برق بالا هستند.

عایق: هر هادی، همچنین درون یک عایق جداگانه قرار می‌گیرد تا جریان برق از هادی به هادی دیگر یا به زمین منتقل نشود. مواد عایق معمولاً از پلی‌اتیلن متصل شده با پلی‌وینیل کلراید (PVC) یا عایق‌های معدنی مانند میکا استفاده می‌شود.

لایه‌های محافظ: به منظور حفاظت از هادی‌ها و عایق‌ها در مقابل شرایط سخت صنعتی و خطرات محیطی، لایه‌های محافظ می‌توانند شامل لایه‌های فلزی، لایه‌های عایقی، لایه‌های فویل، لایه‌های فومی و لایه‌های پوشش دهنده دیگر باشند. این لایه‌ها می‌توانند مانع از نفوذ رطوبت، گرد و غبار، عوامل شیمیایی و حرارتی شوند.

ساختمان کابل‌های صنعتی برق فشار ضعیف:

هادی‌ها: در کابل‌های برق فشار ضعیف معمولاً از هادی‌های مسی استفاده می‌شود که برای انتقال سیگنال‌های الکتریکی با توان کم مناسب هستند.

عایق: هادی‌ها درون یک عایق جداگانه قرار می‌گیرند تا جریان الکتریکی از هادی به هادی دیگر منتقل نشود و تداخلی رخ ندهد. مواد عایق می‌توانند شامل پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، پلی‌وینیل کلراید (PVC) و… باشند.

لایه‌های محافظ: برای حفاظت از هادی‌ها و عایق‌ها در کابل‌های فشار ضعیف، لایه‌های محافظ استفاده می‌شود. این لایه‌ها می‌توانند شامل لایه‌های فلزی، لایه‌های عایقی و لایه‌های پوشش دهنده دیگر باشند که به منظور محافظت در برابر رطوبت، خوردگی و تداخل الکترومغناطیسی طراحی شده‌اند.

لازم به ذکر است که این توضیحات ساختمان کابل‌ها به طور کلی است و بسته به نوع کابل و کاربردهای خاص، ساختمان و اجزای آن ممکن است متفاوت باشند. همچنین، استانداردها و مقررات مربوط به صنعت برق و مخابرات نیز نقش مهمی در تعیین ساختمان و اجزای کابل‌ها دارند.

هادی کابل ها

هادی‌های کابل از دو جنس مس خالص و آلومینیوم یا آلیاژهای مخصوص ساخته می‌شوند و دارای انعطاف قابل قبول هستند. سطح مقطع هادی‌ها بر اساس میزان جریان و نوع استفاده متفاوت و با اندازه‌ها و شکل‌های مختلف ساخته می‌شوند.

از نظر سطح مقطع هادی، تعداد رشته و کاربرد، هادی‌های کابل را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:

• تک رشته (مفتولی) و چند رشته (افشان): هادی‌های تک رشته با علامت (e) و هادی‌های چند رشته با علامت (m) مشخص می‌شوند.
• گرد و مثلثی (سکتور): هادی‌های گرد با علامت (r) و هادی‌های مثلثی با علامت (s) مشخص می‌شوند.

از نظر کاربرد، کابل‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• کابل‌های مسلح: این کابل‌ها برای تحمل ضربه‌ها، فشار، نفوذ رطوبت و سایر عوامل دارای محافظ هستند.
• کابل‌های غیرمسلح: این کابل‌ها بدون محافظ هستند و قادر به تحمل شرایط سخت‌تری نیستند.

 

عایق کابل ها

با توجه به نصب کابل‌ها در زیر زمین یا روی تجهیزات فلزی، باید اتصال الکتریکی بین هادی و زمین جلوگیری شود. به عبارت دیگر، ولتاژ روی بدنه عایق باید صفر باشد. برای عایق‌کاری کابل‌های الکتریکی از مواد مختلفی استفاده می‌شود، که نوع مصرف و ولتاژ روی هادی کابل تعیین کننده آن است.

مواد عایق معمولاً برای جلوگیری از انتقال جریان الکتریکی و حفاظت از هادی‌ها استفاده می‌شوند. انتخاب مواد عایق بستگی به نیازهای خاص هر کاربرد دارد. برخی از مواد عایق شامل موارد زیر می‌شوند:

• PVC (پلی وینیل کلرید): این ماده عایق یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین مواد در صنعت کابل‌سازی است. آن را می‌توان به راحتی تولید کرد و دارای خواص عایقی و مقاومت مکانیکی مناسبی است.
• XLPE (پلی اتیلن متصل شده به متان): این ماده عایق برای کابل‌های با ولتاژ بالا استفاده می‌شود. آن دارای خواص عایقی و حرارتی برجسته است و به خوبی در برابر شرایط سخت محیطی مقاومت می‌کند.
• روغن عایق: برای کابل‌های قدیمی‌تر و با ولتاژ بالا ممکن است از روغن عایق استفاده شود. این روغن‌ها خواص حرارتی و عایقی خوبی دارند و برای محافظت در برابر حرارت و رطوبت مناسب هستند.
• عایق‌های معدنی: برخی از کابل‌ها از عایق‌های معدنی مانند میکا، آلومینیوم اکسید و سیلیکا استفاده می‌کنند. این مواد دارای خواص عایقی و حرارتی بسیار بالا هستند و در برابر شرایط سخت و آتش مقاومت دارند.

هر کدام از این مواد عایق بر اساس نیازهای خاص کاربرد مورد استفاده قرار می‌گیرند تا کابل‌ها را در برابر خطرات الکتریکی و محیطی محافظت کنند.

تفاوت سیم و کابل

به طور کلی، سیم و کابل هر دو از دو قسمت اصلی، یعنی هادی و عایق تشکیل شده‌اند. اما تفاوتی که بین آن‌ها وجود دارد، این است که یک سیم تنها یک رشته یا گروهی از رشته‌های ماده الکتریکی (مانند مس یا آلومینیوم) هدایت کننده را دارد. به عبارت دیگر، سیم یک تک رسانا است.

از سوی دیگر، یک کابل از دو یا چند هادی عایق‌دار تشکیل شده است. هادی‌ها می‌توانند سیم‌های مسی یا دیگر مواد هدایت کننده را شامل شوند و هر کدام از آن‌ها درون یک عایق جداگانه قرار دارند. سپس این هادی‌ها در یک روکش خارجی قرار می‌گیرند. این روکش معمولاً به عنوان عایق و محافظ برای هادی‌ها عمل می‌کند.

به طور ساده‌تر، سیم معمولاً قابل مشاهده است و در حالت عادی بدون عایق برخوردار است، در حالی که بیشتر کابل‌ها عایق دارند و قابلیت مشاهده ندارند.

بنابراین، سیم و کابل دو مفهوم متفاوت در زمینه برق هستند. سیم یک تک رسانا است و معمولاً از مواد مانند مس و آلومینیوم ساخته می‌شود. به عبارتی دیگر، سیم یک هادی تک رسانا است. از سوی دیگر، کابل از دو یا چند سیم عایق‌دار تشکیل شده است که در یک روکش قرار داده شده‌اند. بنابراین، سیم و کابل قابلیت استفاده در حوزه‌های مختلفی را دارند که در زیر به آن‌ها می‌پردازیم.

رنگ بندی سیم و کابل

برای تمیزی و تشخیص آسان‌تر سیم‌ها و کابل‌ها، از رنگ‌ بندی در هادی‌ها استفاده می‌شود. استاندارد‌های IEC 60227 و ISIRI 607 برای رنگ‌بندی کابل‌ها در بازار ایران را تعیین می‌کنند. در زیر خلاصه‌ای از این رنگ‌بندی آمده است:

روش انتخاب کابل

برای خرید سیم و کابل، باید به استانداردها و عوامل مختلفی مثل جنس، برچسب، اندازه و حداکثر ولتاژ قابل تحمل آن توجه کرد.

در تأسیسات مربوط به انتقال و توزیع انرژی الکتریکی و استفاده از تجهیزات برقی، استفاده از کابل ضروری است. بنابراین، باید با مشخصات کابل‌ها و کاربردهای آن‌ها آشنایی کوتاهی داشت.

۱. قدرت تحمل جریان الکتریکی

یکی از ویژگی‌های اصلی هر کابل، قدرت تحمل جریان الکتریکی آن است. این قدرت تحمل بستگی به نوع کابل، شرایط محیطی و محل نصب آن دارد. اگر مقدار جریان از یک حد مشخص بیشتر شود، علاوه بر گرم شدن کابل، ممکن است باعث سوختن آن شود.

برای انتخاب صحیح کابل، باید به قدرت تحمل جریان الکتریکی آن توجه کرد. این مقدار معمولاً در برچسب یا مشخصات فنی کابل مشخص می‌شود. لازم است که جریان عبوری از کابل در محیطی خاص، کمتر از قدرت تحمل جریان مشخص‌شده برای کابل باشد تا جلوگیری از خطر گرم شدن زیاد و سوختن کابل اطمینان حاصل شود.

در انتخاب کابل، عامل‌های دیگری مانند نوع کاربرد، نیاز به حفاظت از آتش، عوامل محیطی و مشخصات دیگر نیز باید در نظر گرفته شوند تا اطمینان از عملکرد صحیح کابل در شرایط موردنظر حاصل شود.

۲. ولتاژ

از عوامل مهمی که باید در انتخاب کابل مورد توجه قرار گیرد، افت ولتاژ آن است. به طوری که کاهش ولتاژ در دستگاه‌های صنعتی، علاوه بر ایجاد اختلالات در عملکرد صحیح آن‌ها، در برخی موارد می‌تواند باعث آسیب دیدن دستگاه شود.

در سیستم‌های بزرگی که از کابل‌های بلند استفاده می‌شود، افت ولتاژ یک مشکل قابل توجه است. زمانی که جریان بر روی یک کابل عبور می‌کند، مقداری از ولتاژ آن در اثر مقاومت داخلی کابل کاهش می‌یابد. این افت ولتاژ می‌تواند منجر به کاهش عملکرد و دقت دستگاه‌ها شود و در مواردی حتی به خرابی و خطرات جدی منجر شود.

بنابراین، در انتخاب کابل مناسب باید به ولتاژ مورد نیاز دستگاه‌ها، مسافت کابل، مقاومت داخلی کابل و نیز استانداردها و مقررات مربوط به افت ولتاژ توجه کرد. هدف اصلی در اینجا، حفظ ولتاژ مناسب در طول کابل و اطمینان از عملکرد صحیح دستگاه‌ها است.

۳. اندازه سیم و کابل

برای سیم و کابل‌ها، اندازه آن‌ها با استفاده از عددی که روی آن‌ها حک شده است مشخص می‌شود. اعداد رایج برای اندازه سیم و کابل‌ها عبارتند از ۱۰، ۱۲ و ۱۴. این اعداد نشان‌دهنده قطر یا ضخامت سیم و کابل می‌باشند، به طوری که هر چه این اعداد بزرگ‌تر باشند، سیم و کابل کوچکتر خواهند بود.

مقطع یا ضخامت سیم و کابل تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر روی عملکرد آن‌ها دارد. با افزایش سطح مقطع یا ضخامت کابل، امکان جریان جرقه‌ای کاهش می‌یابد و سیم و کابل کمتر در معرض سوختگی و خطر آتش‌سوزی قرار می‌گیرند. این موضوع مهم در نظر گرفتن مقطع مناسب سیم و کابل برای هر کاربرد است، به منظور حفظ ایمنی و عملکرد صحیح سیستم‌های برقی.

۴. جنس سیم و کابل

برای تشخیص جنس سیم و کابل، علامت‌های حک شده روی آنها می‌تواند راهنمایی کننده باشد. یکی از علامت‌های رایج بر روی سیم و کابل، “CU” است که نشانگر عنصر مس در جدول تناوبی عناصر است. مس یکی از فلزات بسیار متداول است که برای ساخت سیم و کابل استفاده می‌شود.

استفاده از مس به عنوان جنس سیم و کابل به دلیل خواص مناسب آن از جمله خواص هادی، خواص الکتریکی و مقاومت در برابر اکسیداسیون است. مس به عنوان یک رسانا عالی به دلیل هدایت برق خوب، مقاومت کم در برابر جریان الکتریکی و قابلیت انعطاف پذیری مناسب بسیار مناسب است.

هرچند که استفاده از مس بسیار رایج است، اما دیگر جنس‌ها نیز برای ساخت سیم و کابل استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، جنس آلومینیوم در برخی سیم و کابل‌ها استفاده می‌شود که برای کاربردهای خاص و محدودتری مناسب هستند.

۵. برچسب روی سیم و کابل

برچسب‌های روی سیم و کابل می‌توانند حاوی اطلاعات و علامت‌های مختلفی باشند که درباره ویژگی‌ها و استفاده موردی آن‌ها اطلاعات می‌دهند. در زیر چند مثال از برچسب‌های رایج روی سیم و کابل آمده است:

• NGG: این برچسب نشان می‌دهد که کابل دارای هادی مس، عایق و غلاف پلاستیک است. این نوع کابل معمولاً برای انتقال برق در برخی از کاربردهای صنعتی و ساختمانی استفاده می‌شود.
• NKBA: این برچسب نشان می‌دهد که کابل دارای هادی مس، عایق کاغذی، غلاف سرب، زره فولادی و روپوش خارجی از الیاف گیاهی است. این نوع کابل معمولاً برای کاربردهایی که نیاز به مقاومت در برابر خوردگی و حفاظت از خطوط برق دارند، استفاده می‌شود.
• NAYY: این برچسب نشان می‌دهد که کابل دارای هادی آلومینیوم، عایق و غلاف پلاستیک است. این نوع کابل معمولاً برای انتقال برق در برخی از کاربردهای صنعتی و توزیع برق بزرگ استفاده می‌شود.
• NYY: این برچسب نشان می‌دهد که کابل قدرت است. این نوع کابل معمولاً برای انتقال برق در سیستم‌های قدرت، توزیع برق و کاربردهای ساختمانی استفاده می‌شود.

این تنها چند مثال از برچسب‌هایی هستند که روی سیم و کابل ممکن است وجود داشته باشند. همچنین، بسته به استانداردها و مقررات محلی، برچسب‌های دیگری نیز ممکن است بر روی سیم و کابل قرار گیرند که اطلاعات مربوط به جریان، ولتاژ، استانداردها و مشخصات فنی را در بر داشته باشند.

نکات مهم در انتخاب کابل برای تجهیزات برقی

در انتخاب کابل برای تجهیزات برقی، نکات مهم زیر را باید مد نظر داشت:

1. جریان مصرفی: جریان مصرفی تجهیزات باید هرگز از جریان مجاز کابل بیشتر نشود. این موضوع برای جلوگیری از افزایش دمای کابل و احتمال بروز خطراتی نظیر ذوب شدن عایق و خطر آتش سوزی بسیار حائز اهمیت است.
2. طرح توسعه آینده: در نظر داشته باشید که در صورت طراحی سیستمی که در آینده نیاز به افزایش جریان داشته باشد، از کابلی استفاده کنید که جریان مجاز بیشتری از نیاز فعلی داشته باشد. این اجازه می‌دهد تا در آینده بدون تعویض کابل، جریان را افزایش دهید.
3. افت ولتاژ: افت ولتاژ در طول کابل باید در حد مجاز باشد. این برای حفظ ولتاژ مناسب در نقاط مورد نیاز و جلوگیری از کاهش عملکرد تجهیزات مهم است.
4. سطح مقطع کابل: در انتخاب کابل، سطح مقطع آن باید با توجه به تلفات الکتریکی به طور مقرون به صرفه باشد. با انتخاب سطح مقطع مناسب، هزینه‌های عملیاتی کاهش یافته و بهره‌وری افزایش می‌یابد.
5. پوشش مناسب: با توجه به شرایط محیطی که کابل در آن استفاده می‌شود (هوای آزاد، زیر خاک، حرارت و برودت و غیره)، باید کابل با پوششی مناسب انتخاب شود. پوشش مناسب می‌تواند کابل را در برابر عوامل زیستی و محیطی محافظت کرده و عمر مفید آن را افزایش دهد.

به طور کلی، در انتخاب کابل باید به استانداردها، مقررات محلی و نیازهای خاص سیستم خود توجه کنید تا بهترین عملکرد و ایمنی را برای تجهیزات برقی خود فراهم کنید.

انواع سیم و کابل

در هنگام استفاده از سیم و کابل، داشتن اطلاعات لازم درباره نوع، جنس و کیفیت آن بسیار مهم است. هر نوع سیم و کابل برای کارکرد خاصی به کار می‌رود. در زیر به برخی از انواع سیم و کابل اشاره می‌کنیم:

کابل های کواکسیال

کابل‌های کواکسیال با استاندارد MIL-C-17G، کابل‌هایی با فرکانس بالا هستند که برای انتقال سیگنال‌های رادیویی و فرکانس بالا استفاده می‌شوند. این استاندارد، مشخصات فنی و کیفیت سیم و کابل را تعریف می‌کند و برای استفاده در برنامه‌های نظامی و صنعتی مناسب است.

کابل‌های کواکسیال با استاندارد MIL-C-17G، دارای ساختاری منحصر به فرد هستند. آن‌ها شامل هسته مسی، عایق، لایه‌های فویل و سیم برای جداسازی، روکش فلزی و پوشش خارجی محافظ می‌شوند. این ساختار به آن‌ها امکان انتقال سیگنال‌های با فرکانس بالا را با حداکثر عملکرد و کاهش تداخل الکترومغناطیسی می‌دهد.

استفاده از کابل‌های کواکسیال با استاندارد MIL-C-17G، در برنامه‌هایی مانند رادیو، تلویزیون، ارتباطات نظامی، اتصالات سیگنال‌دهی و تست و اندازه‌گیری‌های فرکانس بالا بسیار رایج است. این کابل‌ها عموماً با کیفیت بالا، مقاومت بالا در برابر تداخل و نویز و عمر مفید طولانی عرضه می‌شوند.

با استفاده از استاندارد MIL-C-17G، مشتریان می‌توانند از قابلیت‌ها و عملکرد مشخص شده کابل‌های کواکسیال با فرکانس بالا بهره‌برده و به صورت قطعه‌ای کیفیت بالا را به دست آورند.

کابل های شبکه

کابل‌های شبکه دارای انواع مختلفی هستند که برای اتصال دستگاه‌ها به شبکه‌های کامپیوتری و انتقال داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از انواع معروف کابل‌های شبکه عبارتند از:

• کابل CAT5E UTP: این نوع کابل شبکه از نوع Unshielded Twisted Pair (UTP) است و در اتصالات شبکه‌های اترنت استفاده می‌شود. CAT5E به معنای Category 5 Enhanced است و نسخه بهبود یافته‌ای از استاندارد CAT5 است. این کابل برای انتقال داده‌ها با سرعت گیگابیت در شبکه‌های خانگی و کسب و کارهای کوچک مناسب است.
• کابل CAT6 UTP: این نوع کابل شبکه نیز از نوع UTP است و بهبود یافته‌ای از استاندارد CAT5E است. CAT6 قابلیت انتقال داده‌ها با سرعت بالاتری را در مقایسه با CAT5E دارد و برای شبکه‌هایی با نیاز به پهنای باند بالا و انتقال داده‌های پرسرعت مثل شبکه‌های بزرگ و سازمانی مناسب است.
• کابل CAT6A UTP: این نوع کابل نیز از نوع UTP است و نسخه بهبود یافته‌ای از استاندارد CAT6 است. CAT6A قابلیت انتقال داده‌ها با سرعت بالا و پهنای باند بیشتری را در مقایسه با CAT6 دارد. این کابل معمولاً در شبکه‌هایی با نیاز به عملکرد بالا و پهنای باند بزرگ مانند شبکه‌های دیتاسنترها و شبکه‌ های پیشرفته استفاده می‌شود.

علاوه بر این، وجود سایر استانداردها و نسخه‌های دیگری از کابل‌های شبکه مانند CAT7 و CAT8 نیز وجود دارد که برای نیازهای خاص و استفاده‌های حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. در هر صورت، انتخاب نوع کابل شبکه مناسب بستگی به نیازها و پیشرفت فناوری در شبکه‌ها دارد.

کابل های خاص

• کابل AVS: کابل AVS یک نوع کابل خودرو است که برای اتصال سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی در خودروها استفاده می‌شود. این کابل برای اتصال باتری، سیستم روشنایی، سیستم صوتی و سایر سیستم‌های الکتریکی خودرو به کار می‌رود. کابل AVS معمولاً دارای روکش عایق PVC و هسته‌ای مسی است.
• کابل Railway Signal Cable: این نوع کابل برای ارتباط و انتقال سیگنال‌های الکتریکی در سیستم‌های سیگنال‌دهی راه‌آهن استفاده می‌شود. این کابل‌ها برای اتصال سیستم‌های سیگنالی مانند سیستم کنترل قطارها، سیستم راه‌آهنی و سیستم ارتباطات در راه‌آهن به کار می‌روند. آن‌ها معمولاً دارای ساختاری مقاوم در برابر شرایط محیطی سخت مثل رطوبت، گرد و غبار و اهتزازات است.
• کابل Fiber Optic: کابل‌های فیبر نوری برای انتقال سیگنال‌ها با استفاده از نور و اصول فیبر نوری به کار می‌روند. آن‌ها برای انتقال داده‌ها با سرعت بالا و درازمدت، مقاوم در برابر تداخل الکترومغناطیسی و افزایش پهنای باند استفاده می‌شوند. این کابل‌ها در شبکه‌های ارتباطات، اینترنت، تلفن همراه و دیگر برنامه‌های ارتباطاتی پرکاربرد است.
• کابل Coiled Cord: کابل Coiled Cord یک کابل خاص است که به صورت پیچیده به صورت خودکار به حالت فشرده باز می‌شود. این کابل‌ها معمولاً برای اتصال دستگاه‌های قابل حمل مانند تلفن همراه، هدفون، میکروفون و دستگاه‌های الکترونیکی دیگر استفاده می‌شوند. آن‌ها به منظور جلوگیری از گره خوردن و بازشدن آسان کابل در استفاده‌های قابل حمل طراحی شده‌اند.

توجه داشته باشید که این تنها چند مثال از کابل‌های خاص هستند و هنوز بسیاری از نوع‌ها و استفاده‌های دیگر وجود دارد. هر نوع کابل خاص معمولاً برای نیازهای خاص و شرایط خاص طراحی و استفاده می‌شود.

کابل های برق

کابل‌های برق مورد استفاده در سیستم‌های برقی دارای انواع مختلفی هستند، که هر کدام برای شرایط و نیازهای خاصی طراحی شده‌اند. برخی از نوع معروف کابل‌های برق عبارتند از:

• کابل NYY: این نوع کابل برق چند هسته‌ای است که در برق‌رسانی در ساختمان‌ها، صنایع و تاسیسات استفاده می‌شود. کابل NYY معمولاً دارای روکش PVC و هسته‌ای مسی است. این کابل برای نصب در محیط‌های داخلی و خارجی مناسب است و برای انتقال برق با ولتاژ متوسط و پایین استفاده می‌شود.
• کابل NYRY: این نوع کابل برق نیز چند هسته‌ای است و برای کاربردهای مشابه کابل NYY استفاده می‌شود. با این حال، کابل NYRY دارای روکش خاصی است که مقاومت بیشتری در برابر آب، روغن و مواد شیمیایی دارد. بنابراین، این کابل برای استفاده در محیط‌هایی که ممکن است با عوامل آلودگی و تغییرات شیمیایی روبرو شود، مناسب است.
• کابل N2XY: این نوع کابل برق برای انتقال برق با ولتاژ متوسط و پایین در سیستم‌های توزیع برق استفاده می‌شود. کابل N2XY دارای روکش PVC و هسته‌ای مسی است و معمولاً در زیرزمین، لوله‌ها و کانال‌ها نصب می‌شود. این کابل قابلیت مقاومت در برابر حرارت، رطوبت و تغییرات محیطی را داراست.
• کابل N2XH: این نوع کابل برق نیز برای انتقال برق با ولتاژ متوسط و پایین در سیستم‌های توزیع برق استفاده می‌شود. کابل N2XH دارای روکش خاصی است که مقاومت بیشتری در برابر آتش سوزی دارد. بنابراین، این کابل برای استفاده در محیط‌هایی با خطر آتش سوزی بالا مناسب است.
• کابل N2XH fr: این نوع کابل برق نیز مانند کابل N2XH برای مقاومت در برابر آتش سوزی طراحی شده است. “fr” در نام کابل به معنای “flame retardant” است که به مقاومت بیشتر کابل در برابر گسترش آتش اشاره دارد.

توجه داشته باشید که این تنها چند مثال از کابل‌های برق هستند و هنوز بسیاریاز نوع‌ها و استفاده‌های دیگر وجود دارد. هر نوع کابل برق معمولاً برای نیازهای خاص و شرایط خاص طراحی و استفاده می‌شود.

سیم های برق

سیم‌های برق مورد استفاده در سیستم‌های الکتریکی نیز انواع مختلفی دارند. برخی از نوع‌های معروف سیم‌های برق عبارتند از:

• سیم NYA (Non-Shielded Wire): سیم NYA یک سیم برق تک هسته‌ای است که در سیستم‌های الکتریکی داخلی استفاده می‌شود. این سیم معمولاً دارای روکش PVC و هسته‌ای مسی است. سیم NYA برای اتصالات کوتاه مدت و استفاده در محیط‌های خشک مناسب است.
• سیم NYAF (Non-Shielded Wire with Flexible Stranding): سیم NYAF نیز یک سیم برق تک هسته‌ای است که دارای روکش PVC و هسته‌ای مسی با سیم برق متحرک است. این سیم از جنس انعطاف‌پذیرتری ساخته شده است که امکان انعطاف و حرکت آسان در برنامه‌هایی که نیاز به انعطاف دارند را فراهم می‌کند.

توجه داشته باشید که این تنها چند مثال از سیم‌های برق هستند و هنوز بسیاری از نوع‌ها و استفاده‌های دیگر وجود دارد. هر نوع سیم برق معمولاً برای نیازهای خاص و شرایط خاص طراحی و استفاده می‌شود.

کابل های کنترل

کابل‌های کنترل مورد استفاده در سیستم‌های کنترل صنعتی و اتوماسیون دارای انواع مختلفی هستند. برخی از نوع‌های شناخته شده کابل‌های کنترل عبارتند از:

• کابل NYSLY: این نوع کابل کنترل دارای روکش PVC و هسته‌های چندگانه است. کابل NYSLY برای انتقال سیگنال‌های کنترلی و ابزارهای اتصالی در سیستم‌های کنترل صنعتی استفاده می‌شود. این کابل معمولاً دارای حفاظت از تداخلات الکترومغناطیسی (EMI) است.
• کابل NYSLYCY: این نوع کابل کنترل نیز دارای روکش PVC و هسته‌های چندگانه است. علاوه بر این، کابل NYSLYCY دارای صفحه فلزی (فویل) است که به عنوان پوشش تداخلات الکترومغناطیسی و محافظت در برابر نویزهای خارجی عمل می‌کند. این کابل برای برنامه‌هایی که نیاز به محافظت بیشتر در برابر تداخلات الکترومغناطیسی دارند، مناسب است.
• کابل NYM: این نوع کابل کنترل به عنوان یک کابل خانگی و ساختمانی استفاده می‌شود. کابل NYM دارای روکش PVC و هسته‌های چندگانه است و عموماً برای انتقال برق و سیگنال‌های کنترلی در سیستم‌های روشنایی، پریزها و دستگاه‌های الکتریکی در منازل و ساختمان‌ها استفاده می‌شود.
• کابل LIYY: این کابل کنترل دارای روکش PVC و هسته‌های چندگانه است. کابل LIYY برای انتقال سیگنال‌های دیجیتال در سیستم‌های کنترل و اتصالات کامپیوتری استفاده می‌شود. این کابل معمولاً دارای مقاومت بالا در برابر تداخلات الکترومغناطیسی است.
• کابل LIYCY: این نوع کابل کنترل نیز دارای روکش PVC و هسته‌های چندگانه است. همچنین، کابل LIYCY دارای صفحه فلزی (فویل) برای محافظت در برابر تداخلات الکترومغناطیسی و نویزهای خارجی است. این کابل برای برنامه‌هایی که نیاز به مقاومت بیشتر در برابر تداخلات الکترومغناطیسی و حفاظت از سیگنال‌های حساس دارند، مناسب است.

کابل های مخابراتی

کابل‌های مخابراتی مورد استفاده در انتقال اطلاعات و ارتباطات در شبکه‌های مخابراتی و اینترنتی مختلف، انواع متنوعی دارند. برخی از نوع‌های شناخته شده کابل‌های مخابراتی عبارتند از:

• کابل ژله فیلد خاکی (Underground Gel-Filled Cable): این نوع کابل مخابراتی برای استفاده در زیرزمین و خاک مناسب است. طراحی آن شامل چند لایه محافظتی برای مقاومت در برابر اثرات زیست محیطی و رطوبت است. ژله موجود درون کابل به عنوان محافظ ضدآب و مانع نفوذ رطوبت عمل می‌کند.
• کابل ژله فیلد کانالی (Indoor Gel-Filled Cable): این نوع کابل مخابراتی برای استفاده در داخل ساختمان‌ها، محیط‌های داخلی و کانال‌های کابلی مناسب است. همچنین، دارای لایه ژله درون کابل است که برای حفاظت در برابر رطوبت و نفوذ آب استفاده می‌شود.
• کابل هوایی ساده (Simple Aerial Cable): این نوع کابل مخابراتی برای استفاده در سیستم‌های ارتباطی هوایی و نصب بر روی ستون‌ها و قطب‌ها مناسب است. طراحی آن شامل روکش‌های محافظتی برای مقاومت در برابر شرایط جوی و تأثیرات محیطی است.
• کابل هوایی مهاردار (Messenger Aerial Cable): این نوع کابل هوایی دارای یک سیم مهار (مسنجر) است که برای نگهداری کابل در هوا و تعلیق آن بر روی قطب‌ها و ستون‌ها استفاده می‌شود. این کابل معمولاً در شبکه‌های توزیع ارتباطات و اینترنتی هوایی استفاده می‌شود.

مقادیر دیگری نیز در دسته‌بندی کابل‌های مخابراتی وجود دارند که برای نیازهای خاص شبکه‌های مخابراتی طراحی و استفاده می‌شوند. این شامل کابل‌های نوری (فیبر نوری)، کابل‌های کواکسیال، کابل‌های ترانسمیسیون، و غیره می‌شوند.

سیم های مخابراتی

سیم‌های مخابراتی نیز در شبکه‌های ارتباطی و مخابراتی استفاده می‌شوند. دو نوع از سیم‌های مخابراتی شناخته شده عبارتند از:

• سیم رانژه (Drop Wire): سیم رانژه یک نوع سیم مخابراتی است که برای اتصال خطوط انتقال اطلاعات به مشترکین در شبکه‌های مخابراتی استفاده می‌شود. این سیم عموماً بر روی ستون‌ها یا قطب‌ها نصب می‌شود و از طریق آن ارتباط بین مشترکین و شبکه مخابراتی برقرار می‌شود.
• دوبل هوایی مهاردار (Messenger Duplex Cable): این نوع سیم مخابراتی دارای دو سیم مخابراتی موازی است که با یک سیم مهار (مسنجر) به هم پیوسته‌اند. سیم‌های مخابراتی درون دوبل هوایی مهاردار برای انتقال اطلاعات و ارتباطات استفاده می‌شوند، در حالی که سیم مهار برای تعلیق سیم در فضای هوا و بهبود استحکام و پایداری سیم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع سیم مخابراتی به عنوان یک راه حل آسان و کارآمد برای انتقال سیم‌های مخابراتی در محیط‌های هوایی استفاده می‌شود.

توجه داشته باشید که این توصیفات برای نوع معمولی و عمومی از سیم‌های مخابراتی است و ممکن است نوع‌ها و مشخصات دقیق‌تری براساس نیازها و استانداردهای مختلف در شبکه‌های مخابراتی وجود داشته باشند.

کابل های فیبر نوری

کابل‌های فیبر نوری (Fiber Optic Cables) از نوع کابل‌هایی هستند که برای انتقال اطلاعات با استفاده از نور و اصول فیبر نوری مورد استفاده قرار می‌گیرند. در زیر، توضیحاتی درباره برخی از نوع‌های کابل‌های فیبر نوری مذکور ارائه می‌شود:

• OBUC-NZDSF (Optical Broadband Utility Cable – Non-Zero Dispersion-Shifted Fiber): این نوع کابل فیبر نوری برای انتقال ارتباطات با پهنای باند بالا استفاده می‌شود. فیبر نوری با پراکندگی غیر صفر (Non-Zero Dispersion) در این کابل مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کابل برای انتقال ارتباطات با سرعت بالا و در فواصل طولانی مناسب است.
• OBUC-SM (Optical Broadband Utility Cable – Single Mode): این نوع کابل فیبر نوری برای انتقال ارتباطات تک حالته (Single Mode) استفاده می‌شود. طراحی این کابل برای کاربردهایی که نیاز به انتقال ارتباطات در فواصل طولانی و با کاهش حداقلی از خسارت سیگنال دارند، مناسب است.
• OCUC-SM (Outdoor Central Unit Cable – Single Mode): این نوع کابل فیبر نوری برای اتصال و ارتباط بین واحدهای مرکزی (Central Unit) در شبکه‌های فیبر نوری استفاده می‌شود. این کابل نیز برای انتقال ارتباطات تک حالته (Single Mode) طراحی شده است.
• OSSC-DJ-SM (Outdoor Stranded Loose Tube Cable – Dry Core Jacketed – Single Mode): این نوع کابل فیبر نوری از نوع ورقه‌های مجزا برای هر فیبر درون یک لوله لیزه جداگانه (Stranded Loose Tube) تشکیل شده است. کابل دارای پوشش خشک (Dry Core Jacketed) است که به عنوان محافظ در برابر رطوبت و شرایط محیطی عمل می‌کند. این کابل برای انتقال ارتباطات تک حالته (Single Mode) در شرایط سخت محیطی، مانند بیرون از ساختمان، مناسب است.

توجه داشته باشید که همچنین وجود دارند نوع‌های دیگری از کابل‌های فیبر نوری با ویژگی‌ها و استفاده‌های مختلف که ممکن است با نوآوری‌های جدید و پیشرفت‌های صنعتی بروزرسانی شوند.

کابل های فشار ضعیف (Low Voltage Cables)

کابل‌های فشار ضعیف (Low Voltage Cables) معمولاً برای انتقال الکتریسیته در سطوح ولتاژ پایین، معمولاً در محدوده ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ ولت، استفاده می‌شوند. این کابل‌ها می‌توانند با مس یا آلومینیوم به عنوان رسانا تولید شوند و با استفاده از پوشش‌های پلیمری مختلف عایق‌بندی می‌شوند. این کابل‌ها در انتقال برق برای کاربردهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند، از جمله:

• انتقال برق در سیستم‌های روشنایی: کابل‌های فشار ضعیف برای انتقال برق در سیستم‌های روشنایی ساختمان‌ها، ادارات، فروشگاه‌ها، کارخانه‌ها و سایر اماکن استفاده می‌شوند. این کابل‌ها برای انتقال برق تک فاز یا سه فاز و در توان‌های کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• انتقال برق به موتورها: کابل‌های فشار ضعیف در انتقال برق به الکتروموتورها، پمپ‌ها، فن‌ها و سایر دستگاه‌های محرکه استفاده می‌شوند. این کابل‌ها برای انتقال برق در سیستم‌های تک فاز یا سه فاز و با توان‌های متوسط تا بالا استفاده می‌شوند.
• انتقال برق در صنایع: کابل‌های فشار ضعیف برای انتقال برق در صنایع مختلف مانند صنعت خودروسازی، صنعت معدن، صنایع غذایی و غیره استفاده می‌شوند. این کابل‌ها برای انتقال برق در تجهیزات و دستگاه‌های مختلف در صنایع به کار می‌روند.

مواد عایق‌بندی پلیمری مورد استفاده در کابل‌های فشار ضعیف ممکن است شامل پلی اتیلن (PE)، پلی وینیل کلراید (PVC)، کروس‌لینکد پلی اتیلن (XLPE) و سایر پلیمرها باشد. انتخاب ماده عایق‌بندی مناسب بستگی به نیازهای خاص کاربرد و استانداردهای مربوطه دارد.

کابل های فشار متوسط (Medium Voltage Cables)

 

کابل‌های فشار متوسط (Medium Voltage Cables) برای انتقال برق در سطوح ولتاژ متوسط استفاده می‌شوند. این کابل‌ها عموماً در محدوده ولتاژ ۱ کیلوولت (kV) تا ۶۹ کیلوولت (kV) قرار دارند، اما برخی نوع‌ها می‌توانند تا ولتاژهای بالاتری نیز استفاده شوند.

کابل‌های فشار متوسط شامل رسانای مسی یا آلومینیومی با عایق‌بندی مختلف و پوشش‌های محافظ می‌شوند. این کابل‌ها برای انتقال برق در شبکه‌های توزیع برق، سیستم‌های نیروگاهی، صنایع و سایر برنامه‌های مشابه استفاده می‌شوند. برخی انواع کابل‌های فشار متوسط عبارتند از:

• کابل‌های خطی (Underground Cables): این نوع کابل‌ها برای انتقال برق زیرزمینی استفاده می‌شوند. آنها شامل رسانای مسی یا آلومینیومی با عایق‌بندی پلیمری می‌باشند و با پوشش‌های محافظ مانند لایه‌های فلزی و پوشش خارجی مقاوم در برابر عوامل محیطی تقویت شده‌اند.
• کابل‌های خطی هوایی (Overhead Line Cables): این نوع کابل‌ها برای انتقال برق در خطوط برق هوایی با سیم‌های رسانا به کار می‌روند. آنها معمولاً شامل رسانای آلومینیومی با پوشش‌های محافظ مانند لایه‌های فلزی و پوشش خارجی مقاوم در برابر شرایط هوایی سخت می‌باشند.
• کابل‌های متقاطع (PILC Cables): PILC به معنای “پیچیده شده در ستون خود” است و این نوع کابل‌ها دارای رسانای مسی با عایق‌بندی پیچیده شده از مواد مختلف مانند مخلوط خاکی و روغن هستند. این کابل‌ها در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفتند، اما به دلیل محدودیت‌ها و مشکلات فنی آنها، استفاده از آنها کاهش یافته است.

کابل‌های فشار متوسط با توجه به نیازهای خاص هر برنامه و استانداردهای مربوطه، با انواع و ابعاد مختلف در دسترس هستند. همچنین، در صورت نیاز به مقاومت بیشتر در برابر حرارت، آتشو آب، می‌توان از کابل‌های فشار متوسط با خصوصیات خاص مانند کابل‌های مقاوم در برابر حریق (Fire Resistant Cables) یا کابل‌های زیرآبی (Submarine Cables) استفاده کرد.

مهمترین مزیت کابل‌های فشار متوسط نسبت به کابل‌های فشار ضعیف، قابلیت انتقال برق در فاصله‌های بزرگتر است. این کابل‌ها به علت ولتاژ بالاتر و عایق‌بندی مناسب، قادر به انتقال برق در فواصل بیشتری هستند و بنابراین برای انتقال برق در مناطقی که فاصله بین منابع تولید برق و مصرف کننده‌ها طولانی است، مناسب می‌باشند.

سیم و کابل فشار قوی و صنعتی (High Voltage Cables)

سیم و کابل فشار قوی و صنعتی (High Voltage Cables) عموماً برای انتقال برق در سطوح ولتاژ بالا و در برنامه‌های صنعتی و راهسازی استفاده می‌شوند. این نوع کابل‌ها برای تأمین نیازهای برق صنعتی، نیروگاهی و سایر برنامه‌هایی که نیاز به انتقال برق با ولتاژهای بالاتر دارند، طراحی شده‌اند.

مواد سازنده اصلی سیم و کابل فشار قوی و صنعتی معمولاً مس بوده و برای عایق‌بندی آن از پوشش‌های محافظ پلاستیکی مانند نئوپرن استفاده می‌شود. این پوشش‌های محافظ عموماً خواص الاستومریک دارند که در برابر شرایط سخت محیطی مانند گازها، مواد شیمیایی، اسیدها و روغن‌ها مقاومت بالایی ارائه می‌دهند. به علاوه، این نوع سیم و کابل دارای مقاومت مکانیکی بالا است و می‌تواند در برابر ضربه‌ها، انشعابات و کشش‌های قوی به خوبی عمل کند.

سیم و کابل فشار قوی و صنعتی معمولاً در برنامه‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرند که نیاز به انتقال برق با ولتاژهای بالا و قدرت بالا دارند. مثال‌هایی از این برنامه‌ها عبارتند از:

• صنایع برق: استفاده از سیم و کابل فشار قوی در نیروگاه‌ها، ایستگاه‌های تقویت و توزیع برق و صنایع برقی برای انتقال برق با ولتاژهای بالا و قدرت بالا می‌باشد.
• صنایع راهسازی: در پروژه‌های راهسازی مانند تونل‌ها، پل‌ها و سدها، سیم و کابل فشار قوی جهت انتقال برق به مناطق مختلف و نیازهای برقی مرتبط با این پروژه‌ها استفاده می‌شود.
• صنایع سنگین: در برخی صنایع سنگین مانند فولاد، معدن و صنایع شیمیایی، نیاز به انتقال برق با ولتاژهای بالا و قدرت بالا وجود دارد. سیم و کابل فشار قوی و صنعتی با مقاومت بالا در برابر عوامل محیطی و مواد شیمیایی در این صنایع استفاده می‌شود.

در هر صورت، برای انتخاب و استفاده از سیم و کابل فشار قوی و صنعتی، باید با مشخصات فنی و نیازهای خاص برنامه مورد استفاده در نظر گرفته شود. از آنجایی که تکنولوژی و مشخصات محصولات با گذشت زمان تغییر می‌کنند، بهتر است با تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان معتبر در این زمینه مشورت کنید تا بهترین نوع سیم و کابل فشار قوی و صنعتی برای نیازهای خاص شما را پیدا کنید.

سیم و کابل های ساختمانی (Building Wires and Cables)

سیم و کابل های ساختمانی استفاده می شوند تا برق را در ساختمان توزیع کنند. این نوع کابل‌ها به منظور انتقال برق در ساختمان‌ها و سیستم‌های برقی داخلی استفاده می‌شوند. ساختار و ویژگی‌های سیم و کابل های ساختمانی ممکن است بسته به نوع و نیاز ساختمان متفاوت باشد.

درباره کابل های Flexible که اشاره کردیم، این کابل‌ها دارای ساختاری هستند که هادی آنها باید انعطاف‌پذیر (Flexible) باشد. این نوع کابل‌ها از چند لایه مواد مختلف ساخته شده‌اند که انعطاف‌پذیری و قابلیت حرکت را به آنها می‌دهد. این کابل‌ها عموماً برای استفاده در اتصالات قابل جابجایی، اتصالاتی که نیاز به حرکت و انعطاف دارند، و در برخی از بخش‌هایی از ساختمان که نیاز به انعطاف و حرکت دارند، استفاده می‌شوند. برخی از مثال‌های استفاده از کابل‌های Flexible عبارتند از:

• اتصالات حرکتی: در برخی قسمت‌های ساختمان مانند درب‌ها، پنجره‌ها، دیوارهای تقسیمی قابل جابجایی و سایر قسمت‌هایی که نیاز به حرکت دارند، از کابل‌های Flexible استفاده می‌شود تا اتصال برق را فراهم کنند.
• سیستم‌های روشنایی متحرک: در برخی بخش‌های ساختمان مانند نمایشگاه‌ها، سینماها، تئاترها و سالن‌های بزرگ دیگر، سیستم‌های روشنایی متحرک و نورپردازی از کابل‌های Flexible استفاده می‌کنند تا در حین جابجایی و تنظیم نور، اتصال برق را فراهم کنند.
• تجهیزات حمل و نقل داخلی: در برخی تجهیزات حمل و نقل داخلی مانند آسانسورها، نقاله‌ها و سیستم‌های حمل و نقل داخلی دیگر، از کابل‌های Flexible برای انتقال برق در بخش‌هایی که نیاز به انعطاف و حرکت دارند، استفاده می‌شود.

مهم است برای هر نوع استفاده‌ای از سیم و کابل های ساختمانی، مشخصات فنی و استانداردهای مربوطه را رعایت کنید و با تأمین‌کنندگان معتبر و متخصصی در این زمینه مشورت کنید. همچنین، در هر صورت، همواره باید از یک الکتریکیان مجرب برای نصب و اتصال این نوع سیم و کابل‌ها استفاده کنید تا اطمینان حاصل شود که کار به درستی و با رعایت اصول ایمنی انجام می‌شود.

کابلهای ابزار دقیق (Instrumentation Cables)

کابل‌های ابزار دقیق (Instrumentation Cables) از جنس‌ها و طراحی‌های مختلفی تشکیل می‌شوند و برای انتقال سیگنال‌های دیجیتال و آنالوگ بین تجهیزات و حسگرهای سیستم‌های کنترلی استفاده می‌شوند. این کابل‌ها به منظور انتقال دقیق و قابل اعتماد اطلاعات بین قسمت‌های مختلف سیستم کنترلی طراحی شده‌اند.

کابل‌های ابزار دقیق دارای خصوصیاتی هستند که برای این نوع کاربری مناسب هستند. برخی از این خصوصیات عبارتند از:

• سیم‌های صاف: کابل‌های ابزار دقیق از سیم‌های صاف و بدون پیچش تشکیل شده‌اند تا از تداخل الکترومغناطیسی کاسته شود و انتقال سیگنال‌ها دقیق و بدون اختلال صورت پذیرد.
• محافظت در برابر تداخل: این کابل‌ها معمولاً دارای لایه‌های محافظتی برای جلوگیری از تداخل الکترومغناطیسی و نفوذ نویزهای خارجی هستند. این لایه‌ها می‌توانند شامل فویل آلومینیومی، لایه‌های فشرده‌کننده و لایه‌های عایقی باشند.
• مقاومت در برابر نویز و تداخل: کابل‌های ابزار دقیق برای مقابله با نویزها و تداخلات الکترومغناطیسی مجهز به انواع محافظت‌ها هستند. این شامل لایه‌های فویل آلومینیومی، سیم‌های مسی حفاظتی (drain wire) و صفحات فشرده‌کننده می‌شود.
• مقاومت در برابر شرایط محیطی: کابل‌های ابزار دقیق معمولاً مقاوم در برابر شرایط محیطی مانند رطوبت، حرارت، تغییرات دما و شوک‌ها هستند. این ویژگی‌ها بسته به نوع کابل و برند ممکن است متفاوت باشند.

کابل‌های ابزار دقیق در صنایع مختلفی مانند صنایع نفت و گاز، صنایع شیمیایی، صنعت برق، صنعت خودروسازی و سیستم‌های مخابراتی استفاده می‌شوند. استفاده از این کابل‌ها در سیستم‌های کنترلی به منظور اطمینان از انتقال دقیق و قابل اعتماد سیگنال‌ها بسیار حائز اهمتی است.

کابلهای ضد آتش (Fire Resistant (Safetey) Cables)

کابل‌های ضد آتش (Fire Resistant Cables یا Safety Cables) کابل‌هایی هستند که در شرایط آتش‌سوزی مقاومت بالایی دارند و توانایی حفظ عملکرد و انتقال سیگنال را در مواجهه با حرارت و آتش حفظ می‌کنند. این کابل‌ها در محیط‌هایی که وجود خطر آتش‌سوزی و انتشار دود و حرارت وجود دارد، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ویژگی‌ها و خصوصیات کابل‌های ضد آتش عبارتند از:

• مقاومت در برابر حرارت: کابل‌های ضد آتش از موادی ساخته می‌شوند که در برابر حرارت بالا مانند آتش و دمای بالا مقاومت دارند. این مواد عبارتند از عایق‌های خاص، لایه‌های عایقی ضد آتش و لایه‌های محافظتی.
• مقاومت در برابر دود: کابل‌های ضد آتش علاوه بر مقاومت در برابر حرارت، معمولاً دارای خصوصیاتی نیز هستند که در برابر انتشار دود مقاومت داشته باشند. این ویژگی بسیار مهم است زیرا دود می‌تواند باعث مشکلات تنفسی و محدودیت دید در صورت آتش سوزی شود.
• عملکرد پایدار در شرایط آتش‌سوزی: کابل‌های ضد آتش طراحی شده‌اند تا در صورت آتش‌سوزی و تماس با آتش، عملکرد مناسبی داشته باشند و بتوانند سیگنال‌ها را به صورت قابل قبولی منتقل کنند. این کابل‌ها معمولاً قادر به حفظ عملکرد برقی برای مدت زمان مشخصی در شرایط آتش‌سوزی هستند.
• استفاده در محیط‌های خاص: کابل‌های ضد آتش به عنوان جزئی از سیستم‌های ایمنی و اطفاء حریق در محیط‌های خاصی مانند بیمارستان‌ها، تأسیسات صنعتی، ساختمان‌های با ارتفاع بالا و مراکز اطفاء حریق استفاده می‌شوند.

کابل‌های ضد آتش در اطفاء حریق و حفظ امنیت در محیط‌هایی که خطر آتش‌سوزی وجود دارد، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. استفاده از این کابل‌ها در سیستم‌های اطفاء حریق و امنیتی به منظور حفظ سلامتو امنیت افراد و محیط زندگی بسیار حائز اهمیت است.

مرغوبیت سیم وکابل

1. سطح بیرونی سیم و کابل باید صاف و فاقد هرگونه فرورفتگی و برجستگی باشد (موج دار بودن سطح سیم وکابل‌های غیرقابل انعطاف ایراد محسوب نمی‌شود).
2. قطر زیاد عایق یا غلاف سیم وکابل دلیلی مبنی بر مرغوب بودن آن محصول نیست متأسفانه برخی از تولیدکنندگان با کاستن از وزن مس لازم در سیم و کابل (با کاستن تعداد رشته‌های مس یا قطر رشته‌های مس) و افزودن به قطر عایق یا غلاف سبب می‌شوند وزن محصول مناسب به نظر برسد اما این محصول قابلیت استفاده برای مورد طراحی شده را نخواهد داشت و در صورت استفاده سبب بروز آتش‌سوزی یا مشکلات دیگر می‌شود.
3. هنگامی که سیم را از مقطع برش می‌زنیم (توسط سیم چین یا تیزبر) باید هادی (مس) در مرکز عایق قرار گرفته باشد که اصطلاحاً به آن سنتر بودن هادی گفته می‌شود.
4. هنگامی که کابل را از مقطع برش می‌زنیم باید غلاف به گونه‌ای سیم‌ها را دربرگرفته باشد که ضخامت غلاف در اطراف سیم‌ها مساوی باشد که اصطلاحاً به آن سنتر بودن سیم‌ها گفته می‌شود.
5. عایق سیم هنگام جداسازی از هادی (مس) باید به آسانی و به صورت کشسان از روی مس جدا گردد.
6. در مورد کابل‌ها باید دقت نمود که جداسازی سیم‌ها از هم و از غلاف کاملاً آسان انجام پذیرد.
7. در رابطه با سیم و کابل‌های مسی (که مورد بحث این نوشته می‌باشد) هادی مس باید شرایط زیر را داشته باشد:

مرغوبیت هادی سیم وکابل

• از مس خالص نرم شده (آنیل شده) تهیه شده باشد.
• سطحی کاملاً شفاف و براق داشته باشد.
• اکسید نشده باشد (رشته‌های مس سیاه نباشند).
• قابل انعطاف باشد (با خم و راست شدن سیم، رشته‌های هادی نشکند).